«Εκείνο που σοκάρει είναι η ίδια η συνθήκη του εγκλεισμού»
Η “Αόρατη Όλγα” είναι ένα έργο εξέλιξη (work in progress) που γράφτηκε από τον Γιάννη Τσίρο κατά παραγγελία , ύστερα από ανάθεση του Εθνικού Θεάτρου, συμμετέχοντας στο Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Emergency Entrance, που υλοποιείται υπό την ομπρέλα της Ένωσης των Θεάτρων της Ευρώπης. «Του είπαν να γράψει ένα έργο με θέμα «Ο Ξένος στην Πόλη»», μας λέει ο Γιώργος Παλούμπης, «και σε εμένα ανέθεσαν να το σκηνοθετήσω. Το έργο γράφτηκε πέρσι το καλοκαίρι και έχει θέμα το trafficking, με την μορφή της καταναγκαστικής πορνείας. Όταν το διάβασα μου άρεσε πάρα πολύ». Όμως η Όλγα δεν είναι η μόνη αόρατη. Αόρατοι παραμένουν και οι εκμεταλλευτές της. Προαγωγοί , προστάτες και πελάτες. Γι’ αυτό και η κάθε Όλγα είναι δύσκολο να ξεφύγει : «Αυτό πραγματεύεται ουσιαστικά και το έργο. Η Αόρατη Όλγα συγκεκριμένα κάνει ένα ψυχογράφημα τόσο στα θύματα, όσο και στους εκμεταλλευτές τους, δημιουργώντας ένα καταγγελτικό θεατρικό έργο». Το συγκεκριμένο work in progress θα παρουσιαστεί και την επόμενη χρονιά στον ίδιο χώρο σε μια ενιαία παράσταση με ένα έργο της Λένας Κιτσοπούλου.
Τι είναι η Αόρατη Όλγα;
Δεν είναι μια συγκεκριμένη πραγματική ιστορία. Έχει πάρα πολλά στοιχεία παρμένα από διαδικτυακό τύπο και δικαστικά περιστατικά, τα οποία όμως προέρχονται από αληθινές ιστορίες. Ο Γιάννης έχει αντλήσει στοιχεία που συνδέονται με πολλές ιστορίες καταναγκαστικής πορνείας και έχει δημιουργήσει μια ιστορία, η οποία θα μπορούσε να πει κανείς ότι είναι ένας μέσος όρος αυτού που συμβαίνει σε μια καταναγκαστική εκπόρνευση, η οποία μάλιστα στην παράσταση μας, περιέχει πολύμηνο καταναγκαστικό εγκλεισμό. Είναι ένα στοιχείο το οποίο συναντάται σε πολλές ιστορίες από αυτές που μελετήθηκαν. Υπάρχουν τόσοι διαφορετικοί τρόποι τους οποίους χρησιμοποιούν τα κυκλώματα για να τις έχουν στο χέρι, που είναι δύσκολο να ξεφύγουν. Αυτό πραγματεύεται ουσιαστικά και το έργο. Η Αόρατη Όλγα συγκεκριμένα κάνει ένα ψυχογράφημα τόσο στα θύματα, όσο και στους εκμεταλλευτές τους, δημιουργώντας ένα καταγγελτικό θεατρικό έργο.
Η άντληση του υλικού πως έγινε;
Η έρευνα έχει προέλθει από βιβλιογραφική και διαδικτυακή έρευνα, από εκπομπές που έχουν συνομιλήσει με θύματα στην κάμερα αλλά με πραγματικά θύματα είναι εξαιρετικά δύσκολο να μιλήσει κανείς. Ακόμα και οι ΜΚΟ που τις έχουν υπό την προστασία τους στα καταφύγια τους δεν σε φέρνουν εύκολα σε επαφή. Είναι δύσκολο καταρχάς να ξεχωρίσει κανείς τις μεν από τις δε. Καταρχήν δεν θα σου μιλήσουν. Δεν θα σου πουν τίποτα. Εξ άλλου δεν υπάρχουν ακριβή στατιστικά στοιχεία σχετικά με το πόσες εξαναγκασμένες πόρνες υπάρχουν, που βρίσκονται κ. λ. π. Ακόμα και αν καταφέρει κανείς να μάθει κάποια στατιστικά στοιχεία, είναι πολύ σχετικά και εναλλάσσονται ραγδαία αν λάβει κανείς υπόψη του, τον αριθμό των μεταναστών που περνούν καθημερινά τα σύνορα.
Ποια είναι η έννοια του work in progress στο συγκεκριμένη περίπτωση;
“Work in progress” σημαίνει «δουλειά σε εξέλιξη». Αυτό το οποίο έχει δημιουργηθεί μέχρι στιγμής είναι μια ολοκληρωμένη δουλειά, απλώς το ονομάζουμε έτσι επειδή σε αυτό το στάδιο θεωρείται για τα Ευρωπαϊκά δεδομένα και σε αυτό το στάδιο το δείχνουμε. Με την έννοια ότι παρουσιάζουμε το που έχουμε φτάσει μέχρι τώρα. Ωστόσο δεν πρόκειται για αυτό που συνηθίζουμε να εννοούμε όταν λέμε work in progress δηλαδή κάτι ανολοκλήρωτο. Αυτό είναι κάτι σχεδόν έτοιμο, το οποίο μπορεί , αν χρειαστεί, να βελτιωθεί του χρόνου σε κάποια σημεία.
Μόνο σκηνοθετικά ή και σε επίπεδο κειμένου;
Και σε επίπεδο κειμένου θεωρώ ότι είναι κάτι έτοιμο από όλες τις πλευρές αλλά αν θελήσει ο συγγραφέας να μεταβληθεί και άλλο , θα λειτουργήσουμε όλοι προς το καλύτερον. Προς το παρόν όμως βρίσκεται σε ένα στάδιο, όπου είναι προσωρινά ολοκληρωμένο.
Πως μεταφέρεται επί σκηνής το έργο;
Είναι ένα έργο που παίζει μεταξύ δυο χώρων. Ενός δωματίου – το οποίο λειτουργεί σαν οίκος ανοχής – όπου βρίσκεται έγκλειστη μια κοπέλα και μιας αίθουσας δικαστηρίου , όπου έχει προσάγει η κοπέλα διάφορους άνδρες , από εκείνους με τους οποίους συνευρισκόταν. Έτσι έχουμε σκηνές δωματίου από την μια πλευρά και σκηνές δικαστηρίου από την άλλη, οι οποίες έχουν αντληθεί από πραγματικά περιστατικά, οπότε δημιουργείται μια πολύ ενδιαφέρουσα πλοκή.
Το Βρυσάκι είναι ένας πάρα πολύ μικρός χώρος. Πως επηρεάζει αυτό την παράσταση;
Λόγω της έκτασης του χώρου, υπάρχει μια άμεση επαφή του θεατή με τον ηθοποιό γεγονός που απαιτεί και ένα παίξιμο πολύ ρεαλιστικό και κινηματογραφικό, γιατί ο ηθοποιός που βιώνει αυτή την στιγμή όλα αυτά βρίσκεται δίπλα, οπότε το feeling είναι αρκετά έντονο και σκληρό.
Ποιες είναι οι αντιδράσεις του κοινού;
Σε αυτές τις δυο παραστάσεις που έχουμε κάνει αισθάνθηκα, ότι το έργο όχι απλώς άγγιξε το κοινό αλλά το χτύπησε. Είναι κάτι που δεν το περίμενα. Αισθάνθηκα τον κόσμο να τον χτυπάει στο στομάχι και να τον συγκινεί βαθιά. Πρόκειται για ένα πολύ σκληρό αίσθημα. Είναι έργο που σοκάρει αλλά όχι λόγω κάποιας ωμής σκηνής βίας. Εκείνο που σοκάρει είναι ο εγκλεισμός. Σε σοκάρει η συνθήκη μέσα στην οποία βρίσκεται η ηρωίδα.
Θεωρείς ότι το έργο συμβάλει στην δημιουργία μιας άλλης οπτικής σε σχέση με το πώς βλέπουμε τον ξένο ;
«Μας ανοίγει τα μάτια να το βλέπουμε. Πιθανόν αυτά τα πράγματα να είναι δίπλα μας αλλά δεν τα βλέπουμε», μου είπαν προχθές. Αυτό είναι πολύ σημαντικό για μένα. Είναι ένα έργο σαφώς καταγγελτικό. Δεν αμφισβητεί κανείς ότι υπάρχει εγκληματικότητα και από την πλευρά των ξένων. Είδαμε όλοι τι έγινε προχτές στον Άγιο Παντελεήμονα. Όταν οι άνθρωποι βρίσκονται στην εξαθλίωση κάνουν διάφορα πράγματα και όταν καθένας από μας γίνει δέκτης μιας τέτοιας πράξης μπορεί να γύρει προς ακραίες απόψεις. Αυτό το πράγμα διογκώνεται και γεννά έναν κύκλο βίας που γεννά εθνικιστές.
Τι σου έκανε μεγαλύτερη εντύπωση ανάμεσα στις μαρτυρίες που διάβασες στο έργο;
Εκείνο που μου κάνει εντύπωση είναι ότι αν αυτό που έχουμε δημιουργήσει για τις ανάγκες τις παράστασης, είναι κάτι πάρα πολύ σκληρό, αν πραγματικά δείχναμε τι συμβαίνει θα ήταν 100 φορές πιο σκληρό. Θα μιλούσαμε για ένα θέαμα αποκρουστικό που δεν θα είχε και κανένα νόημα να παρουσιαζόταν θεατρικά. Μιλάμε για μια τόσο σκληρή πραγματικότητα, που είναι δίπλα μας σε μεγάλους αριθμούς. Όλοι μας λένε πόσο πραγματικά σκληρό έργο είναι και πόσο τους άγγιξε και ότι έχουμε καταφέρει να δείξουμε όλη την πραγματικότητα αλλά δεν τους έχουμε δείξει όλη την κατάσταση. Η πραγματική κατάσταση είναι έξω από το μυαλό μας.
