Ένας πατέρας, ένα φιλειρηνικό κίνημα, ένα παιδί, όπλα, ασπίδες, περικνημίδες, ραδιοασύρματος, γάντια , γκλοπ και χέρια. Τα ίδια όπλα. Τα ίδια χέρια. Μπορούν άμα θέλουν να γίνουν αγκαλιά, να χαϊδέψουν το παιδί, να μαγειρέψουν, να φροντίσουν, να αγαπήσουν. Όμως μπορούν και να αγριέψουν, και με ένα κάθετο χτύπημα να ακινητοποιήσουν το παιδί, να το σύρουν, να το δείρουν, να τυφλώσουν και να τυφλωθούν και εκεί μέσα στο σκοτάδι να δουν για πρώτη φορά αληθινά, την άλλη όψη των πραγμάτων, των ανθρώπων, του εαυτού τους, της ζωής, το "ΜΠΑ-μπα" να γίνεται "ΜΠΑ-τσος". Κι όταν αυτοί οι δυο αλλάξουν θέση τι γίνεται; Που βρίσκεται η οικογένεια και που το καθήκον; Που τελειώνει η ελευθερία και που αρχίζει η τάξη; Ποιος την επιβάλει σε ποιόν και γιατί; Εκεί στον Μπάτσο του Φέλιξ Εστέρ, που συνεχίζεται έως τις 21 Απριλίου, στον πολύ όμορφο πολυχώρο Vault, μας γεννήθηκαν όλες αυτές οι απορίες και ο λόγος εκτός από το διαχρονικά επίκαιρο κείμενο του Ισπανού συγγραφέα, είναι η όπως πάντα πολύ διεισδυτική και ιδιαίτερη σκηνοθετική ματιά της Κατερίνας Πολυχρονοπούλου (Βαριέμαι, Βασανίζομαι), η εμπριστική μετάφραση της Κατερίνας Χριστοδούλου που κυριολεκτικά βάζει φωτιά στις λέξεις και τις πετά κατευθείαν στην καρδιά και οι εξαιρετικές ερμηνείες του Μπάμπη Χατζηδάκη (Μπάτσος) και της Άρτεμις Ορφανίδου, που μέσα σε 70 λεπτά φέρνουν τα πάνω κάτω σε όσα κανείς μπορεί να πιστεύει μια ολόκληρη ζωή.
Μπάτσος. Η λέξη προέρχεται από το τουρκικό bac που κατά την οθωμανική περίοδο είχε την έννοια του φόρου (χαράτσι) και όχι του χτυπήματος ή του φοροεισπράκτορα, Η δια της βίας ωστόσο είσπραξη των φόρων πολλές φορές μπορεί να οδήγησε στην μεταφορική έννοια της λέξης. Επίσης σύμφωνα με την βικιπαίδεια εμφανίζεται να έχει ιταλική ρίζα από την λέξη bazza που σημαίνει πιγούνι. Ως ουσιαστικό, ο μπάτσος είναι αρσενικού γένους και σημαίνει δυνατό χτύπημα με την παλάμη, χαστούκι, ράπισμα. Εξ' ου και οι φράσεις "πρόσεξε μη φας κανα μπάτσο!" ενώ στην ελληνική αργκό χρησιμοποιείται κάπως ειρωνικά για να χαρακτηρίσει το όργανο της τάξης - που στο έργο συγκεκριμένα είναι όργανο της Μονάδας Αποκατάστασης Τάξης, δηλαδή των ΜΑΤ.
Τώρα από που που κι ως που οι ειρωνικοί και απαξιωτικοί αυτοί χαρακτηρισμοί; Δυστυχώς τα περιστατικά άσκησης τυφλής και ωμής βίας από όργανα της τάξης, τόσο στην μακρινή όσο και στην πολύ πρόσφατη ιστορία είναι πάμπολα - με πιο πρόσφατο τραγικό παράδειγμα στην Ελλάδα την δολοφονία του 15χρονου Αλέξη Γρηγορόπουλου που πυροβολήθηκε από από τον ειδικό φρουρό Επαμεινώνδα Κορκονέα στην συμβολή των οδών Τζαβέλλα και Μεσολογγίου στα Εξάρχεια το βράδυ της 6ης Δεκεμβρίου του 2008 καθώς και την δολοφονία του 15 χρονου Μπερκίν Ελβάν που τραυματίστηκε θανάσιμα στις αντικυβερνητικές διαδηλώσεις στην Τουρκία το 2013- και ο κατάλογος πάρα πολύ μακρύς για να δικαιολογεί την αρνητική στάση των πολιτών απέναντι στο σώμα της αστυνομίας εν γένει, συμπαρασύροντας μέσα στον χαρακτηρισμό ΜΠΑΤΣΟΣ ακόμα και τους έντιμους αστυνομικούς που με αυτοθυσία πολλές φορές και ελάχιστα χρήματα προτάσσουν και προστατεύουν την ζωή των πολιτών.
Τα ίδια χέρια λοιπόν, οι ίδιοι άνθρωποι, είναι ικανοί και για το καλό μα και για το κακό. Το κείμενο του Εστέρ δεν έχει στόχο να εξυβρίσει τους αστυνομικούς, ούτε να τερατοποιήσει όσους εντάσσονται στις μονάδες αποκατάστασης τάξης, αλλά περισσότερο να εκθέσει τον άνθρωπο ή τους ανθρώπους πίσω από το άνθρωπο με την στολή. Γι' αυτό και στην πολύ εύστοχη σκηνοθεσία της Κατερίνας Πολυχρονοπούλου ο ΜΠΑΤΣΟΣ μας κοιτάει κατάματα, μέσα από τον φακό μιας κάμερας, ενώ το είδωλο του πολλαπλασιάζεται καθώς κοιτάζει κανείς την οθόνη πίσω από τον ηθοποιό. Πίσω από τον Μπάτσο, ένας άλλος Μπάτσος, και πίσω από αυτόν ποιος; Ποιος δίνει τις εντολές; Γιατί τις δίνει; Ποιόν προστατεύει ο Μπάτσος; την μονάδα-οικογένεια, την τάξη, την πατρίδα, την εξουσία; Κι αν προστατεύει την τελευταία εκείνη ποια πατρίδα υπηρετεί;
Πατρίδα , καθήκον, ελευθερία και δημοκρατία λοιπόν μπαίνουν στο μικροσκόπιο του συγγραφέα με αφορμή την ιστορία ενός πατέρα - διοικητή στην Μονάδα Αποκατάστασης Τάξης, που μεγαλώνει μόνος του την κόρη του, μαθαίνοντας της την σημασία της υποχρέωσης-καθήκον: "υποχρέωση κόρη μου σημαίνει να κάνει κανείς και εκείνα που δεν του αρέσουν", την αξία της μόρφωσης " όσο περισσότερη μόρφωση έχεις τόσο λιγότερα αφεντικά θα έχεις πάνω από το κεφάλι σου άρα και λιγότερες υποχρεώσεις", τα όρια της ελευθερίας "δεν θα πας στην διαδήλωση. Στο απαγορεύω" για να του μάθει και εκείνη με την σειρά της στο τέλος το τίμημα της επιλογής και πάνω από όλα το μέτρο της ηθικής: "το ότι εκτελείς εντολές δεν σε απαλλάσσει από το ηθικό βάρος των πράξεων σου μπαμπά.." Μέσα σε αυτή την φράση μπορεί κανείς να δει τον μπάτσο σε πολλά πρόσωπα που είτε φορούν στολή είτε όχι, Γιατί ο μπάτσος δεν είναι κατ ανάγκη πρόσωπο αλλά νοοτροπία, η νοοτροπία της άσκησης σωματική ή και ψυχολογικής βίας, της επικράτησης/επικράτησης με σκληρά και βίαια μέσα (τρομοκρατία κατά λεξικό Τεγόπουλου/Φυτράκη 1993).
Η επιβολή της τάξης ξεκινά από την υπακοή σε μια διαταγή: "Μην πας στην διαδήλωση". Η κατάκτηση της ελευθερίας ξεκινά από την ανυπακοή σε μια διαταγή- εν προκειμένω στην ίδια διαταγή-"Μην πας στη διαδήλωση". Από την ίδια αφετηρία ξεκινά και η αλήθεια που θέλει την ελευθερία να κατακτιέται με κόστος. Και το μεγαλύτερο κόστος ίσως καμιά φορά να είναι η ίδια η αλήθεια. Αυτή που δεν στερεί το φως αλλά ρίχνει φως, ένα άλλο φως σε όσα κανείς μεγάλωσε να πιστεύει και αποδομήθηκαν σε μια στιγμή μέσα σε ένα ξέσπασμα τυφλής βίας, εκεί που ο θεός έχει εκλείψει πριν μεταμορφωθεί σε τέρας, μέσα σε μαζικές συγκρούσεις, καπνούς και φωτιές. Εκεί που όταν τα πράγματα φτάνουν σημαίνει πως κάθε έννοια δημοκρατίας και διαλόγου έχει χαθεί. "Σε κάθε διαδήλωση απειλείται η Δημοκρατία" δήλωσε ο ίδιος ο συγγραφέας σε συνέντευξη που παραχώρησε σε ελληνικό ειδησεογραφικό πόρταλ κατά την άφιξη του στην Ελλάδα για να παρακολουθήσει την παράσταση. "Δημοκρατία σημαίνει ελευθερία του λόγου και ένας τρόπος για να εκφραστούμε είναι οι δρόμοι, οι αρχαίες πλατείες" υποστηρίζει.
Μέσα στην ίδια εκείνη στιγμή χάθηκαν και όλα όσα ο ήρωας/αντιήρωας της παράστασης- ο Μπάτσος- έχτιζε μια ζωή. Η στιγμή να επιλέξεις ανάμεσα σε δυο οικογένειες, σε δυο καθήκοντα, ήρθε και δυστυχώς στην περίπτωση αυτή μπορείς να υπηρετήσεις μόνο το ένα. Ή το επαγγελματικό ή το ηθικό. Διάλεξε το πρώτο και πλήρωσε το τίμημα. Αναζητώντας το γιατί μέσα στα δικά του πιστεύω και στην δική του ζωή, ο Μπάτσος, καθισμένος μπροστά σε μια κάμερα, ξεδιπλώνει την δική του αλήθεια. Η ερμηνεία-κατάθεση ψυχής του Μπάμπη Χατζηδάκη που συνοδεύεται επί σκηνής από την στιβαρή παρουσία της Άρτεμις Ορφανίδου στον ρόλο της κόρης, γίνεται το όχημα μέσω του οποίου η ιστορία μα και η ψυχοσύνθεση του ανθρώπου αυτού παρουσιάζεται μπροστά μας ολοζώντανη για να κριθεί, να αθωωθεί ή να καταδικαστεί από το κοινό. Το τραγικό τέλος ίσως είναι το μόνο που μπορεί να αποτελέσει κάποιου είδους δικαίωση.
Ο άνθρωπος όσο ψηλά κι αν φτάσει, όποια στολή κι αν φορέσει παραμένει πάντα γυμνός και τυφλός μπροστά στην αλήθεια του, όπως οι ήρωες των αρχαίων τραγικών ποιητών, και μόνος μπροστά στην προσωπική του κάθαρση. Έτσι και ο Μπάτσος. Αν τον συναντήσετε σε κάποια διαδήλωση, θα είναι καλό εκτός από το 1. να μην προβάλλετε αντίσταση, 2) να αφήσετε το σώμα σας χαλαρό να το σύρουν 3. να βάλετε τα χέρια στο κεφάλι (χωρίς να σταυρώσετε δάχτυλα θα σας τα σπάσουν όλα), 4) να προστατέψετε τα αυτιά με τα μπράτσα σας και να πέσετε στο έδαφος (από την δεξιά πλευρά- γιατί το συκώτι είναι το πιο απροστάτευτο όργανο) 5. Να έχετε δει οπωσδήποτε αυτή την παράσταση για να γνωρίζετε πραγματικά ποιόν έχετε απέναντί σας...
