"ΕΥΘΥΜΗ ΧΗΡΑ" : ΠΡΕΜΙΕΡΑ 18/12 ΣΤΟ ΜΕΓΑΡΟ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΑΘΗΝΩΝ ΣΕ ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ Β.ΝΙΚΟΛΑΙΔΗ

Η εύθυμη χήρα του Φραντς Λέχαρ, ίσως η ωραιότερη βιεννέζικη οπερέτα όλων των εποχών, ανεβαίνει, αυτά τα Χριστούγεννα, για οκτώ παραστάσεις (νέα παραγωγή) στην Αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης, την Παρασκευή 18, το Σάββατο 19, την Κυριακή 20, την Τρίτη 22, την Τετάρτη 23, το Σάββατο 26, την Κυριακή 27 και τη Δευτέρα 28 Δεκεμβρίου (ώρα έναρξης 20:30). Πρόκειται για συμπαραγωγή του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών και της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, που παρουσιάζεται σε συνεργασία με την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών στην ελληνική γλώσσα με ελληνικούς υπέρτιτλους. Τη σκηνοθεσία υπογράφει ο Βασίλης Νικολαΐδης, ενώ τα σκηνικά και τα κοστούμια είναι του Γιάννη Μετζικώφ. 

Η εύθυμη χήρα παίζεται με τεράστια επιτυχία, πάνω από έναν αιώνα, σε όλο τον κόσμο. Αιθέρια βαλς, φλογερά τσάρντας, ανάλαφρες ερωτικές μελωδίες, χιουμοριστικοί διάλογοι και πολλά σκηνικά απρόοπτα είναι τα βασικά συστατικά αυτής της «αθάνατης» οπερέτας που τόσο αγαπήθηκε από το κοινό, ήδη από την πρεμιέρα του έργου στη Βιέννη, στις 30 Δεκεμβρίου 1905. Η εύθυμη χήρα, μετά το θρίαμβο που σημείωσε στην αυστριακή πρωτεύουσα και την ενθουσιώδη υποδοχή των βιεννέζων θεατών, ταξίδεψε σε ολόκληρη την Αυστρία και βρέθηκε στη συνέχεια στο Λονδίνο, το Βερολίνο, το Αμβούργο, τη Βουδαπέστη και σε άλλες μεγάλες ευρωπαϊκές πόλεις. Το πρωτότυπο γερμανικό λιμπρέτο των Λεόν και Στάιν έχει προσαρμοστεί στα αγγλικά, τα γαλλικά και σε πολλές άλλες γλώσσες, ενώ έχει εμπνεύσει κινηματογραφικούς και θεατρικούς σκηνοθέτες αλλά και χορογράφους. Η εύθυμη χήρα αντλεί την υπόθεσή της από την κωμωδία Ο ακόλουθος της πρεσβείας (1861) του Γάλλου Ανρί Μελάκ.

Στον ρόλο της πλούσιας νεαρής χήρας Άννας Γκλάβαρι εναλλάσσονται η Ειρήνη Καράγιαννη και η Άρτεμις Μπόγρη, ενώ τον γοητευτικό Κόμη Ντανίλο Ντανίλοβιτς ενσαρκώνουν εναλλάξ ο Χάρης Ανδριανός και ο Χρήστος Κεχρής. Επί σκηνής, ένα εκλεκτό καστ ελλήνων μονωδών, καθώς και μέλη του Όπερα Στούντιο της ΕΛΣ στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής τους αποστολής. Μαζί τους, η Χορωδία Fons Musicalis (μουσική διδασκαλία: Κωστής Κωνσταντάρας). Την ΚΟΑ διευθύνουν ο Μίλτος Λογιάδης (18, 19, 20, 26, 27 & 28/12) και ο Στάθης Σούλης (22 & 23/12). 

Β. Νικολαϊδης:"Η Ελλάδα όπως και το Προντεβέντρο της Χήρας είναι μια χώρα σε οικονομικό αδιέξοδο Από την πρώτη στιγμή που άρχισα να ασχολούμαι με την Εύθυμη χήρα, μου δημιουργήθηκε μια ανάγκη, που γινόταν ολοένα και πιο έντονη: Η οπερέτα είναι ένα ανάλαφρο είδος με τους δικούς του νόμους, τους οποίους οφείλει κανείς να σεβαστεί απολύτως για τη σκηνική του παρουσίαση. Βρισκόμαστε όμως στον 21ο αιώνα, σε εποχές αναβρασμού, σε καιρούς μεταβατικούς, και η Ελλάδα είναι κι αυτή, όπως το φανταστικό Ποντεβέντρο της Χήρας, μια χώρα σε οικονομικό αδιέξοδο. Άρα δεν είναι δυνατόν να αντιμετωπιστεί το έργο αυτό, όσο γοητευτικό κι αν είναι, σαν μουσική κωμωδιούλα, προς τέρψιν απλώς του φιλοθεάμονος κοινού. Η Χήρα μας λοιπόν έπρεπε να αποκτήσει «δόντια», να της δοθεί όχι αναγκαστικά ένα στοιχείο επικαιρότητας −κάτι τέτοιο θα ήταν μάταιο κι εκβιαστικό− αλλά μια παράμετρος ενδιαφέρουσα και τολμηρή, που θα υπονόμευε ελαφρώς τη δράση, θα την έκανε λιγότερο ανώδυνη, χωρίς  ωστόσο να αλλοιώσει τον ουσιαστικό χαρακτήρα της οπερέτας. 

Τη στιγμή που η ανάγκη αυτή με προβλημάτιζε, είδα την ταινία που γύρισε το 1925 ο περίφημος σκηνοθέτης Έριχ Φον Στροχάιμ, βωβή παρακαλώ, με θέμα την Εύθυμη χήρα. Η ταινία επικεντρωνόταν στο παρελθόν της Χήρας και στον άτυχο, αρχικά, έρωτά της. Και υπήρχαν, προς μεγάλη μου έκπληξη, πολλές δραματικές στιγμές, πολλές λεπτομέρειες που φώτιζαν τη δράση… Θεώρησα καθοριστική την ταινία αυτή για την παράσταση που ετοιμάζαμε. Μάλιστα, κάποια αυτούσια πλάνα προβάλλονται στη διάρκεια του έργου και η ίδια η Χήρα μάς θυμίζει την κατά Στροχάιμ ηρωίδα… 

Τον ίδιο καιρό μού καρφώθηκε η ιδέα πως η οπερέτα του Λέχαρ υπήρξε η αφετηρία έμπνευσης για τη δημιουργία ενός σκοτεινού θεατρικού κειμένου, ενός πολιτικού θρίλερ, με παγκόσμια επίσης απήχηση. Τίτλος του έργου, Η επίσκεψη της γηραιάς κυρίας, του Φρήντριχ Ντύρενματ… 

Και στις δύο περιπτώσεις, ένα κρατίδιο (στον Λέχαρ), μια πόλη (στον Ντύρενματ) σε παρακμή, στα όρια της πτώχευσης, περιμένουν τα εκατομμύρια μιας ζάπλουτης συμπατριώτισσας για να μπορέσουν να ορθοποδήσουν. Ο Λέχαρ δημιουργεί έναν κόσμο ελαφράδας και φινέτσας, πλημμυρισμένο από το ρυθμό του βαλς, όπου η Χήρα διεκδικεί με κάθε τρόπο τον παλιό της έρωτα. Ο Ντύρενματ προχωρεί σε λύσεις αγριότητας, η Γηραιά κυρία ζητάει εκδίκηση και το έργο πηγαίνει αλλού, οι συνθήκες, ωστόσο, ξεκινούν από το ίδιο σημείο. Επίσης, είναι αδύνατον ο συγγραφέας της Γηραιάς κυρίας να μην γνωρίζει τη λαοφιλέστατη οπερέτα. Ο Λέχαρ την έγραψε το 1905. Ο Ντύρενματ έγραψε το δικό του έργο το 1955, γαλουχήθηκε λοιπόν, όπως και κάθε Ευρωπαίος, με το αγαπημένο έργο…

"Αποφασίσαμε να δημιουργήσουμε την δική μας χήρα..." 

«[…] Αποφασίσαμε, κρατώντας αυτούσια πρόσωπα και καταστάσεις, να δημιουργήσουμε για τη δική μας Χήρα, έναν κόσμο παρακμής και χαριτωμένης διαφθοράς, γεμάτο υπονοούμενα, κρυφά πάθη, ανομολόγητους έρωτες, ίντριγκες, που εν πολλοίς υπάρχουν αυτούσια και στο κείμενο ή μάλλον στα κείμενα του έργου. 

Εδώ ας ανοίξουμε μια παρένθεση: για τις τρεις μεγάλες πρεμιέρες του έργου, στη Βιέννη, στο Λονδίνο και στο Παρίσι, αντιστοίχως, γράφτηκαν τρία διαφορετικά λιμπρέτα, που ενώ κρατούν τις βασικές παραμέτρους της δράσης, έχουν πολλές διαφοροποιήσεις σε λεπτομέρειες και καταστάσεις. Εμείς είχαμε στη διάθεσή μας το μοναδικό ελληνικό κείμενο που μέχρι τώρα χρησιμοποιείτο στα ανεβάσματα του έργου. Δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε τη μορφή της πρωτότυπης μετάφρασης, γιατί καταφανώς είχαν γίνει επεμβάσεις, λόγω των εκάστοτε αναγκών των παραστάσεων.  Με την καθοριστική συμβολή λοιπόν της πολύτιμης βοηθού μου, της Κωνσταντίνας Ψωμά, είδαμε τις διάφορες εκδοχές των πρώτων ξένων παραστάσεων, τις συγκρίναμε με την υπάρχουσα ελληνική και φτιάξαμε τη δική μας, τονίζοντας σημεία που μας ενδιέφεραν, αφαιρώντας κάποιες σκηνές −κατά τη γνώμη μας λιγότερο σημαντικές− αλλάζοντας, σε σημεία, και τους στίχους, όπου νομίζαμε πως υπηρετείται καλύτερα δραματουργικά κάποια συγκεκριμένη κατάσταση». 

Σ’ αυτόν λοιπόν τον υπογραμμισμένα σαθρό κόσμο που δημιουργήσαμε, όπου όλοι κοιτούν το προσωπικό τους όφελος, το προσωπικό τους συμφέρον, καταφθάνει η πλούσια Χήρα. Έχει κληρονομήσει εκατομμύρια από τον σύζυγό της, αλλά δεν έχει ξεχάσει τον άντρα που κάποτε αγάπησε. Αυτός ήταν αριστοκράτης, εκείνη πληβεία. Το Ποντεβέντρο τους χώρισε, την προσέβαλε. Εκείνη αναγκάστηκε να παντρευτεί έναν πλούσιο. Με τον ξαφνικό του θάνατο, έγινε η  πλουσιότερη γυναίκα της χώρας. Πληγωμένη ακόμα από τον άτυχο έρωτά της, η Χήρα καταφτάνει στο Παρίσι, τόπο δράσης του έργου, και συναντά τους συμπατριώτες της που ζουν εκεί. Ανάμεσά τους, ο παλιός της εραστής. Είναι αποφασισμένη να τον ξανακερδίσει με τα χρήματά της, διαπιστώνει όμως, με μεγάλη της χαρά, πως κι εκείνος τη θέλει ακόμη, αλλά τα εκατομμύριά της τώρα είναι το μεγάλο εμπόδιο! Όλο το έργο λοιπόν καταγράφει τις προσπάθειες της Χήρας να τον κερδίσει. Μετέρχεται κάθε τρόπο, κάθε μέσο για να επιτελέσει το σκοπό της, για να τον πείσει να ενδώσει… 

Στο μεταξύ το διεφθαρμένο Ποντεβέντρο αδημονεί για τα εκατομμύρια της σωτηρίας. Το τέλος είναι αίσιον, όπως οφείλει να είναι στην οπερέτα, αλλά η Χήρα συνειδητοποιεί και τελικά δηλώνει  δημοσία πως, αν δεν υπήρχε ο εραστής της, το μόνο υγιές τέκνο της χώρας, δεν θα άξιζε  τον κόπο να σώσει το εξαθλιωμένο κρατίδιο. Μόνο χάρη σ’ αυτόν και τον ανιδιοτελή του έρωτα, παραβλέπει την μικρότητα των συμπατριωτών της και γίνεται η «χείρα βοηθείας» τους.

Υπόθεση

«Σε ένα υπογραμμισμένα σαθρό κόσμο […], όπου όλοι κοιτούν το προσωπικό τους όφελος […], καταφθάνει η πλούσια Χήρα. Έχει κληρονομήσει εκατομμύρια από τον σύζυγό της, αλλά δεν έχει ξεχάσει τον άντρα που κάποτε αγάπησε. Αυτός ήταν αριστοκράτης, εκείνη πληβεία. Το Ποντεβέντρο τους χώρισε, την προσέβαλε. Εκείνη αναγκάστηκε να παντρευτεί έναν πλούσιο. Με τον ξαφνικό του θάνατο, έγινε η  πλουσιότερη γυναίκα της χώρας. Πληγωμένη ακόμα από τον άτυχο έρωτά της, η Χήρα καταφθάνει στο Παρίσι, τόπο δράσης του έργου, και συναντά τους συμπατριώτες της που ζουν εκεί. Ανάμεσά τους, ο παλιός της εραστής. Είναι αποφασισμένη να τον ξανακερδίσει με τα χρήματά της, διαπιστώνει όμως, με μεγάλη της χαρά, πως κι εκείνος τη θέλει ακόμη, αλλά τα εκατομμύριά της τώρα είναι το μεγάλο εμπόδιο! Όλο το έργο λοιπόν καταγράφει τις προσπάθειες της Χήρας να τον κερδίσει. Μετέρχεται κάθε τρόπο, κάθε μέσο για να επιτελέσει το σκοπό της, για να τον πείσει να ενδώσει… 

Στο μεταξύ, το διεφθαρμένο Ποντεβέντρο αδημονεί για τα εκατομμύρια της σωτηρίας. Το τέλος είναι αίσιον, όπως οφείλει να είναι στην οπερέτα, αλλά η Χήρα συνειδητοποιεί και τελικά δηλώνει  δημοσία πως, αν δεν υπήρχε ο εραστής της, το μόνο υγιές τέκνο της χώρας, δεν θα άξιζε  τον κόπο να σώσει το εξαθλιωμένο κρατίδιο. Μόνο χάρη σ’ αυτόν και στον ανιδιοτελή του έρωτα, παραβλέπει την μικρότητα των συμπατριωτών της και γίνεται η “χείρα βοηθείας” τους».

Μετάφραση                            Ευάγγελος Μπέζος

Δραματουργική επεξεργασία –

διασκευή κειμένου                  Βασίλης Νικολαΐδης – Κωνσταντίνα Ψωμά

Σκηνοθεσία                             Βασίλης Νικολαΐδης

Σκηνικά – κοστούμια              Γιάννης Μετζικώφ

Χορογραφία – κινησιολογία   Έφη Καρακώστα

Φωτισμοί                                 Γιώργος Τέλλος

Μουσική προετοιμασία           Δημήτρης Γιάκας

Βοηθός σκηνοθέτη                 Κωνσταντίνα Ψωμά

Βοηθός σκηνογράφου                        Λένια Σταμέλου

Τα κοστούμια της παραγωγής προέρχονται από το βεστιάριο της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.

Διανομή

Άννα Γκλάβαρι                       Ειρήνη Καράγιαννη (18, 20, 22, 26, 28/12)

Άρτεμις Μπόγρη (19, 23, 27/12)

Κόμης Ντανίλο Ντανίλοβιτς   Χάρης Ανδριανός (18, 20, 22, 26, 28/12)

Χρήστος Κεχρής (19, 23, 27/12)

Βαλεντίνη                               Μυρσίνη Μαργαρίτη

Καμίγ ντε Ροσιγιόν                 Ιωάννης Καλύβας

Βαρόνος Μίρκο Ζέτα            Πωλ Ζαχαριάδης

Κρομόφ                                   Γιώργος Ματθαιακάκης

Σύλβια                                     Βάγια Κωφού

Μπογκντάνοβιτς                    Διονύσης Τσαντίνης

Όλγα                                       Μαριλένα Χρυσοχοΐδη 

Πρίτσιτς                                   Μανώλης Λορέντζος

Πρασκοβία                             Λυδία Αγγελοπούλου

Υποκόμης Κασκαντά            Γιάννης Φίλιας

Ραούλ ντε Σαιν-Μπριος         Θανάσης Ευαγγέλου

Νιέγκους                                 Νίκος Φιλημέγκας

Πιανίστας                                Δημήτρης Γιάκας

Βιολονίστας                            Μανώλης Λορέντζος

Χορευτές – χορεύτριες

Ελισάβετ Σπαχή, Μαρία Πασχαλίδου, Φαίη Ζαρμπή, Μαρία Κωνσταντάκη, Αριάδνη Παπαπαναγιώτου, Κατερίνα Κασμερίδου, Κωνσταντίνος Φρίγγας, Νηρεύς Μαρκάκης, Γιώργος Παπαθανασίου, Κοσμάς Μεταξόπουλος

Ακροβάτης – ζογκλέρ

Κίμων Παντερής

Διεύθυνση χορωδίας Κωστής Κωνσταντάρας

Χορωδία

Με τη συμμετοχή μελών του Όπερα Στούντιο της ΕΛΣ,

στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής του αποστολής

Χορωδία Fons Musicalis

Σοπράνο Γιολάνδα Αθανασοπούλου, Χριστίνα Αλεξίου, Μαρία-Ελένη Βαρελά, Αθηνά Βασιλείου, Αθηνά Δημητρακοπούλου, Στυλιανή Καββαδία, Ιωάννα Καραμολέγκου, Χριστίνα Μπλεντέα

Άλτο Λυδία Βαφειάδη, Κατερίνα Γεωργίου, Αμαλία Γιαννούλη, Μαρία Κακουράκη, Λιούμπα Κόλεβα, Μαριάνθη Κωνσταντάρα, Θεοδώρα Μποκούζη, Ντίνα Στράνη

Τενόροι Ντίνος Ασωνίτης, Δημοσθένης Βλάχος, Αλέξανδρος Δημητρόπουλος, Αλέξανδρος Λουζιώτης, Νίκος Ρουσάκης, Χρήστος Σουλιώτης, Σταύρος Τσέλιος 

Μπάσοι Μάριος Ευαγγελινός, Θανάσης Ζώτος, Δημήτρης Κοσκινάς, Μαξίμ Κλονόφσκι, Μεταξάς Μασουράκης, Νικόλαος Ανδρέας, Θοδωρής Μπιράκος, Γιώργος Παπαδάκης, Σπυρίδων Σώκος

Κρατική Ορχήστρα Αθηνών

Μουσική διεύθυνση Μίλτος Λογιάδης (18, 19, 20, 22, 23 & 28/12)

Βοηθός μαέστρου Στάθης Σούλης (26 & 27/12)

Για οχτώ παραστάσεις: 18, 19, 20, 22, 23, 26, 27 & 28 Δεκεμβρίου

Ώρα έναρξης: 20.30

Αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης

Τιμές Εισιτηρίων: 14 ευρώ, 25 ευρώ, 35 ευρώ, και 50 ευρώ (Διακεκριμένη Ζώνη)

Ειδικές Τιμές: 7,50 ευρώ (Φοιτητές, νέοι, άνεργοι, ΑΜΕΑ), 9,50 ευρώ (65+, πολύτεκνοι)