"Δεν διαλέγω ορισμένα θέματα, μα βιώματα.." / Vasso Katraki: "I don't choose topics, I choose experiences"
Με αφορμή τα 100 χρόνια από τη γέννηση της Βάσως Κατράκη, η αίθουσα τέχνης «έκφραση- γιάννα γραμματοπουλου» παρουσιάζει έκθεση με έργα της σπουδαίας Ελληνίδας χαράκτριας χαραγμένα στο ξύλο αλλά κυρίως στην πέτρα. Το υλικό που της επέτρεψε να ξεφύγει από τα στενά πλαίσια της παραδοσιακής χαρακτικής και του μικρού μεγέθους, που της έδωσε τη δυνατότητα για μεγάλες φόρμες και ξεχώρισε το έργο της δίνοντάς της διεθνή φήμη και αναγνώριση. Αναγνώριση όχι μόνο για τη χάραξη στο νέο υλικό και την αισθητική των έργων της αλλά και για μεγάλα πανανθρώπινα μηνύματα που έστειλε και εξακολουθεί να στέλνει. Η έκθεση αυτή έχει κύριο σκοπό να επικοινωνήσει το έργο της με τους ανθρώπους, αυτό που ήθελε πάντα και η ίδια. Για πρώτη
φορά, μετά το 1994 (20 χρόνια μετά) τα έργα που εκτίθενται θα είναι προς
πώληση. Σκοπός αυτής της κίνησης είναι η συγκέντρωση χρημάτων για την
αναστήλωση του πατρικού σπιτιού της Βάσως Κατράκη στο Αιτωλικό. Με
δεδομένο ότι η μεγάλη χαράκτρια πάντα
βοηθούσε και ενθάρρυνε τους νέους καλλιτέχνες, όραμα και ελπίδα είναι να γίνει το σπίτι της χώρος υποδοχής και
φιλοξενίας των φοιτητών της χαρακτικής από την Ελλάδα και το
εξωτερικό, που θέλουν να μελετήσουν το έργο της και να έχουν τη δυνατότητα εάν
επιθυμούν να δουλεύουν ελεύθερα στα εργαστήρια χαρακτικής του Μουσείου. Η έκθεση θα διαρκέσει από τις 18 Φεβρουαρίου-15 Μαρτίου 2014
/ 100 years from the birth of Vasso Katraki, the art gallery «έκφραση- γιάννα γραμματοπουλου» presents the most characteristic egravings of the great Greek artist mainly on rock and wood as well. As a material rock gave her the opportunity to create on large surface and brought her international fame and recognition, not only for engraving on a new material but also for the aisthetics of her engravings and the great humanitarian messages they continue to carry. The main purpose of this exhibition is to bring her art in communication with the audience, something that she always wanted. For the first time after 194 (20 year later) her engravings will be available for sale. The purpose of this action is to raise money for the restoration of her family house in Aitoliko, in Greece. Well known for her interest in helping and encouraging young artists, with vision and hope, the artists family house will serve as guesthouse for young people who study engraving in Greece or abroad who are interested in her work and also to be allowed free access to the Museum facilities to practice. The exhibition will run from the 18th of February to the 15th of March 2014.
Γεννημένη
το 1914, σχεδόν τη στιγμή που ξεσπούσε ο
Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος, η Βάσω
Κατράκη έζησε τα σημαντικότερα γεγονότα της σύγχρονης ιστορίας και σφράγισε με το έργο
της μια ολόκληρη εποχή. Απεικόνισε με συνέπεια τα μεγάλα και θεμελιώδη γεγονότα
που διαδραματίστηκαν στη χώρα μας μετά το Β’ παγκόσμιο πόλεμο. Την Εθνική
αντίσταση, τον εμφύλιο, τη χούντα και το φασισμό. Χάραξε στην πέτρα την τραγική μοίρα του λαού
και τη μάχη για ελευθερία. Το 1936 εισήχθη στη Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών με
καθηγητές τον Κωνσταντίνο Παρθένη στη Ζωγραφική και το Γιάννη Κεφαλληνό στη
Χαρακτική. Η κατοχή τη βρήκε φοιτήτρια. Μέσα από τον πυρετό
εκείνης της εποχής διαμορφώθηκε και η τέχνη της, επηρεάστηκε το έργο της και η
προσωπικότητά της. Πήρε μέρος στην Αντίσταση. Οι διαδηλώσεις, τα αδικοσκοτωμένα
παλληκάρια, οι διώξεις, οι κατατρεγμένοι, τα σκελετωμένα από την πείνα παιδιά,
τα βιώματα με τις θυσίες και τους θανάτους
έγιναν διαμαρτυρία και αυτές οι εικόνες πέρασαν στο καλλιτεχνικό της
έργο. Πρόσφερε υπηρεσίες στην πατρίδα χωρίς να υπολογίζει τους κινδύνους.
«Κάναμε αντίσταση με τα πινέλα και τα καλέμια» έλεγε, «Η κατοχή με έκανε
χαράκτρια». Τα πρώτα της χαρακτικά ήταν εύσημα, αφίσες, κάρτες, προκηρύξεις και
ψηφοδέλτια για τις ανάγκες της αντίστασης.
Την 21η Απρίλη του ’67, πρώτη μέρα του πραξικοπήματος, τη
συνέλαβαν και την εξόρισαν στα Γιούρα, το θρυλικό νησί με τη μακραίωνη ιστορία
ως τόπος βασανιστηρίων και εξόντωσης. Η δύναμη όμως της τέχνης της, της έδωσε
παρηγοριά και διέξοδο, ζωγραφίζοντας με μαρκαδόρο τα βότσαλα που έβρισκε στο
ξερονήσι, μοιράζοντάς τα στους συγκρατούμενους της και άλλα αφιέρωνε και
έστελνε στον άντρα της και τα παιδιά της. Δούλεψε μέσα στη χούντα και έκανε
έκθεση στη γκαλερί «ώρα» του Ασαντούρ και της Χριστίνας Μπαχαριάν, φίλους και
συναγωνιστές της.
Η Βάσω
Κατράκη ήταν μαχήτρια στους κοινωνικούς αγώνες με τόλμη και αποφασιστικότητα.
Μετέφερε στην πέτρα όλα τα θεμελιώδη θέματα, το ιδεώδες της ελευθερίας και της
αξιοπρέπειάς μας. Σπαράγματα μνήμης, θρήνοι και ελεγεία γι’ αυτούς που
θυσιάστηκαν. Έργα κοινωνική μαρτυρία. Υπηρέτησε την Ελληνική Χαρακτική με
αφοσίωση και γνώση. Ήθος και αξιοπρέπεια. Δικαίως ο τεχνοκριτικός και φίλος της
Κώστας Σταυρόπουλος, τη χαρακτήρισε ως την «κορυφαία
ερμηνεύτρια της ανθρώπινης τραγωδίας».
Στην
έκθεση παρουσιάζονται έργα της Κατράκη αντιπροσωπευτικά, χαραγμένα στο ξύλο
αλλά κυρίως στην πέτρα. Το υλικό που της
επέτρεψε να ξεφύγει από τα στενά πλαίσια της παραδοσιακής χαρακτικής και του
μικρού μεγέθους, που της έδωσε τη
δυνατότητα για μεγάλες φόρμες και ξεχώρισε το έργο της δίνοντάς της διεθνή φήμη
και αναγνώριση. Αναγνώριση όχι μόνο για τη χάραξη στο νέο υλικό και την
αισθητική των έργων της αλλά και για μεγάλα πανανθρώπινα μηνύματα που έστειλε
και εξακολουθεί να στέλνει. Έργα εμβληματικά, μνημειακά, έργα σύγχρονα.
Προς
τιμήν της κατασκευάστηκε από την πολιτεία και εγκαινιάστηκε το καλοκαίρι του
2006 το κέντρο Χαρακτικών Τεχνών και Μουσείο Βάσω Κατράκη στην πατρίδα της, το
Αιτωλικό Αιτωλοακαρνανίας, όπου εκτίθεται μόνιμα όλο το έργο της. Το πατρικό
της σπίτι, βρίσκεται και αυτό στο όμορφο νησάκι, το Αιτωλικό, τη μικρή Βενετία,
όπως την ονόμαζαν τότε. Το σπίτι βρεχόταν γύρω γύρω από τη λιμνοθάλασσα. Εκεί
έζησε τα παιδικά της χρόνια, ευτυχισμένη με τους γονείς και τα τέσσερα αδέρφια
της. Εκεί, στα μαθητικά της τετράδια ζωγράφισε τα πρώτα της σχέδια και πορτρέτα.
Εκεί εμπνεύστηκε τις πρώτες έγχρωμες της ξυλογραφίες, από τα πρωινά, τα δειλινά
και τα νυχτερινά χρώματα της ήρεμης λιμνοθάλασσας.
Σήμερα
το πατρικό της σπίτι καταρρέει αδύναμο να αντισταθεί στο πέρασμα των χρόνων.
Παρότι έχει χαρακτηρισθεί διατηρητέο μνημείο, η πολιτεία δεν μπόρεσε να
βοηθήσει παρά τις μελέτες που κατατέθηκαν στην Εφορεία Νεότερων Μνημείων του
Υπουργείου Πολιτισμού για τη διάσωσή του.
Η
έκθεση αυτή έχει κύριο σκοπό να επικοινωνήσει το έργο της με τους ανθρώπους,
αυτό που ήθελε πάντα και η ίδια. Για πρώτη φορά, μετά το 1994 (20 χρόνια μετά)
τα έργα που εκτίθενται θα είναι προς πώληση. Σκοπός αυτής της κίνησης είναι η
συγκέντρωση χρημάτων για την αναστήλωση του πατρικού σπιτιού της Βάσως Κατράκη
στο Αιτωλικό. Με δεδομένο ότι η μεγάλη χαράκτρια πάντα βοηθούσε και ενθάρρυνε τους νέους
καλλιτέχνες, όραμα και ελπίδα είναι να γίνει το σπίτι της χώρος υποδοχής και
φιλοξενίας των φοιτητών της χαρακτικής από την Ελλάδα και το
εξωτερικό, που θέλουν να μελετήσουν το έργο της και να έχουν τη δυνατότητα εάν
επιθυμούν να δουλεύουν ελεύθερα στα εργαστήρια χαρακτικής του Μουσείου.
