«Ο Μπέρνχαρντ είναι ένας ψύχραιμος παρατηρητής της ανθρώπινης φύσης…»
Στους διαδρόμους της Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών, ανάμεσα σε τρία κτίρια γεμάτα γκράφιτι, χωρίς κάποια συγκεκριμένη χρήση, ένα σκοτεινό τσίρκο ξεπηδά για να μας μεταφέρει εικόνες και λόγια από το έργο «Αυτοβιογραφία» (μτφρ. Βασίλης Τομανάς, εκδ. Εξάντας, Αθήνα 1995) του αυστριακού συγγραφέα Τόμας Μπέρνχαρντ που σφράγισε την γερμανόφωνη λογοτεχνία το δεύτερο μισό του 20 ου αιώνα και έγινε γνωστός κυρίως από τα πεζογραφικά και θεατρικά του έργα. Η πρώτη Πολεοδομία του Φεστιβάλ Αθηνών, που ξεκινά με την Ομάδα Mag 3-5 Ιουλίου, επιχειρεί να εξετάσει τις απόψεις του συγγραφέα και την επιρροή τους στον τρόπο ζωής των ανθρώπων εστιάζοντας σε έννοιες όπως η απόγνωση μέσα από την σωματική έκφραση των παραμορφωμένων εσωτερικών τοπίων του συγγραφέα. «Η ομάδα , όπως μας λέει ο σκηνοθέτης Κώστας Κουτσολέλος δεν θέλει να μιλήσει για τις έννοιες αυτές αλλά να τις δείξει με όργανο το σώμα του ηθοποιού μέσα από εκφράσεις άμεσα αναγνωρίσιμες σε όλους, όπως είναι η κραυγή, το κλάμα ή ψίθυρος…»
Ο χώρος της Καλών Τεχνών: H παράσταση βασίζεται στην Αυτοβιογραφία του Τόμας Μπέρνχαρντ , στην οποία ο συγγραφέας μιλάει για τα παιδικά και εφηβικά του χρόνια , τα οποία τα πέρασε κυρίως έγκλειστος μέσα σε ιδρύματα, είτε σε οικοτροφεία και μάλιστα της Ναζιστικής Αυστρίας είτε σε διάφορα σανατόρια, όπου νοσηλεύτηκε για πολλά χρόνια εξαιτίας μιας ασθένειας στους πνεύμονες. Η αίσθηση του εγκλεισμού είναι κάτι που διατρέχει γενικότερα το έργο . Έχοντας τον χώρο της Καλών Τεχνών διαπιστώσαμε ότι πρόκειται ουσιαστικά για έναν χώρο ανάμεσα σε τρία κτίρια γεμάτο γκράφιτι, που δεν έχει κάποια συγκεκριμένη χρήση. Είναι κάτι σαν πέρασμα. Ένας διάδρομος ανάμεσα από τρία κτίρια που σου δημιουργεί επίσης ένα αίσθημα εγκλεισμού. Έτσι βρήκαμε ότι υπάρχει κάτι κοινό ανάμεσα στο έργο και τον συγκεκριμένο χώρο.
Η επιλογή του έργου: Παρόλο που ο Μπέρνχαρντ αναφέρεται μέσα από το συγκεκριμένο έργο σε γεγονότα της προσωπικής του ζωής , η παράσταση δεν εξιστορεί την βιογραφία του συγγραφέα. Τα γεγονότα αποτελούν απλώς την αφορμή για να εξετάσουμε τις απόψεις του αυστριακού συγγραφέα και την επιρροή τους στις ζωές των ανθρώπων. Αυτό είναι το βασικό θέμα της παράστασης και μάλιστα υπάρχει ένας υπόγειος βαθύς θυμός από τον ίδιο για τον τρόπο που οι άνθρωποι ζουν τις ζωές τους. Πρόκειται για ένα βαθύ, πυκνό, εμμονικό και δύστροπο για τον μέσο αναγνώστη έργο.
Ο χαρακτήρας της παράστασης: Το πρώτο αίσθημα που σου δημιουργεί η Καλών Τεχνών είναι ενός χώρου, όπου περιμένεις να δεις ένα θέατρο δρόμου, οπότε αυτό που κάναμε εμείς για να μεταφέρουμε το έργο του Μπέρνχαρντ είναι να παρουσιάσουμε ένα ιδιότυπο θέατρο δρόμου, ένα σκοτεινό τσίρκο μέσα από το οποίο ξεπηδούν οι εικόνες και ο λόγος (αν και λίγος) της παράστασης.
Η μεταφορά ενός μη θεατρικού έργου επί σκηνής : Είναι δύσκολο να καταπιαστεί κανείς με ένα μη – θεατρικό έργο, που δεν σου δίνει τις ανάλογες συνθήκες για να το μεταφέρεις. Εμείς είχαμε μπροστά μας μια σειρά από λόγια που από μόνα τους δεν σημαίνουν τίποτα και αυτό έπρεπε να γίνει θέατρο. Έτσι εκτός από την δυσκολία του συγγραφέα υπήρχε και η πρόσθετη δυσκολία του ύφους του κειμένου, που δεν ήταν γραμμένο για θέατρο. Με βάση λοιπόν το κείμενο είδαμε ότι σε ένα τέτοιο ανοιχτό χώρο δεν θα μπορούσε να σταθεί ένα θέατρο λόγου. Έτσι δουλέψαμε και εμείς περισσότερο με βάση τις εικόνες που μας δημιουργήθηκαν ξεπηδούσαν από αυτό το κείμενο .
Η θέση και έννοια της κραυγής, ως μορφής απόγνωσης στην παράσταση: Γενικά η δική μας θέση είναι ότι δεν θέλουμε να μιλήσουμε για έννοιες , όπως η απόγνωση ή η αγανάκτηση στην παράσταση αλλά θέλουμε να δείξουμε αυτές τις έννοιες και το μόνο όργανο που μπορεί να χρησιμοποιήσει ο ηθοποιός για να πετύχει κάτι τέτοιο είναι το σώμα του και με σωματικές εκφράσεις, όπως η κραυγή, το κλάμα , ο ψίθυρος κ. λ. π, που είναι και άμεσα αναγνωρίσιμες εκφράσεις σε κάθε εποχή από όλους τους ανθρώπους.
Η ανάγκη για κραυγή στην Ελλάδα του 2011 : Είναι πάρα πολύ έντονη από οποιαδήποτε άλλη εποχή εδώ και δεκαετίες. Σίγουρα η κραυγή πολλών ανθρώπων μαζί θα μπορούσε να επιφέρει μια αλλαγή στον κόσμο όμως η άποψη, την οποία εκφέρει και ο Μπέρνχαρντ στο έργο του, είναι ότι το ατελές της ανθρώπινης κατάστασης, οι δυσκολίες, τα όνειρα που ποτέ δεν γίνονται πραγματικότητα, το κενό που ποτέ δεν γεμίζει δεν θα αλλάξει ποτέ.
Μπέρνχαρντ απαισιόδοξος ή ρεαλιστής; Δεν θεωρώ ότι είναι απαισιόδοξος , θεωρώ ότι είναι περισσότερο ένας ψύχραιμος παρατηρητής της ανθρώπινης φύσης. Πιστεύω ότι αυτή η τρύπα που δεν κλείνει ποτέ, η αγωνία που δεν γιατρεύεται, όλα αυτά που χιλιετηρίδες τώρα δεν έχουν αλλάξει , μολονότι έχουν εφαρμοστεί όλα τα πολιτικά, κοινωνικά, ψυχολογικά, θρησκευτικά συστήματα, δεν πρόκειται να αλλάξει. Όσο και να θέλουμε να αλλάξουμε τα πράγματα , να έρθουμε σε επαφή με τον εαυτό μας και με τους άλλους και να κλείσουμε τις πηγές τις δυστυχίας μας, είναι εξ ορισμού αδύνατο να συμβεί. Αυτό είναι άλλωστε και το υπαρξιακό θέμα πίσω από το βιβλίο του Μπέρνχαρντ.
