Στα χαλάσματα της ποιητικής αβύσσου του Διονύσιου Σολωμού, ο Μιλτιάδης
Φιορέντζης και η Έλενα Τοπαλίδου, μεταφέρουν αυτούσιο τον λόγο του ποιητή , υπό
την σκηνοθετική καθοδήγηση τη Σύλβιας Λιούλιου, δημιουργώντας ένα θεατρικό
ανάλογο της ατμόσφαιρας του 12ου Σολωμικού τετραδίου, του
σκοτεινού μα και ρομαντικού ταυτόχρονα, ατελείωτου έργου – σταθμού του νεότερου
ελληνισμού, με φόντο την τραγική ιστορία του «κακοήθους αλλά μεγαλόψυχου»
Λάμπρου και της «δυστυχούς» Μαρίας με την οποία «έλαβε τέσσερα τέκνα» και που
έμελλε να «κάμει χωρίς να το γνωρίζει γυναίκα την εδική του κόρη». «Αυτό που με έκανε να ασχοληθώ με τον Σολωμό ήταν
μια αίσθηση προσωπικού αδιεξόδου σε σχέση με την κατάσταση, που ζούμε όλοι…» , μας
λέει η ίδια η σκηνοθέτης λίγες μέρες πριν την πρεμιέρα της παράστασης στην Πειραιώς 260, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών (3-4 Ιουλίου).
Πως προέκυψε ο
Λάμπρος , Ζακύνθου αρ 12;
Ο τίτλος της παράστασης έχει μέσα του την απαρχή της σχέσης
μου με το ίδιο το 12ο Σολωμικό χειρόγραφο, στο οποίο βρίσκεται το
ανολοκλήρωτο αυτό ποίημα του. Ότι ο Λάμπρος θα παραμείνει απόσπασμα είναι κάτι
που ακόμα και ο ίδιος ο ποιητής το αποδέχεται με κατάφαση. Ξεκινήσαμε μαζί με
τον Νίκο Παναγιωτόπουλο μια έρευνα πάνω στο σκοτεινό αυτό χειρόγραφο ενός ανθρώπου
που βρίσκεται διαρκώς αντιμέτωπος δημιουργικά με ένα αδιέξοδο. Ταυτόχρονα το
σκοτάδι αυτό δίνει στο κείμενο έναν έντονα ρομαντικό χαρακτήρα. Για μένα η
αναγνώριση του ποιητή μέσα από τον τρόπο γραφής του ήταν μια πολύ γοητευτική
διαδικασία. Προσπαθήσαμε να βάλουμε σε μια
σειρά την αφήγηση, με τέτοιο τρόπο, ώστε να μπορεί κανείς να παρακολουθήσει την
πορεία αλλά και την εξέλιξη των χαρακτήρων. Αυτή ήταν μια διαδικασία που είχε
διάρκεια μέσα στο χρόνο αλλά και μια πολύ παραγωγική περίοδος γνωριμίας με το
ποίημα, τον ποιητή και το λόγο του πριν την αποδοχή της πρότασης μας από το
Φεστιβάλ και την έναρξη των προβών.
Καταπιάνεσαι για
δεύτερη φορά με την θεατρική μεταφορά ενός ποιήματος, μετά την Μετέωρη Κυρία, της
Κικής Δημουλά.
Η ενασχόληση μου για δεύτερη φορά με την θεατρική μεταφορά ενός
ποιήματος είναι συμπτωματική. Ο λόγος που ασχολήθηκα με την Μεταίωρη Κυρία ήταν
αυστηρά προσωπικός . Στην περίπτωση του Σολωμού, αυτό που με έκανε να ασχοληθώ
ήταν μια αίσθηση προσωπικού αδιεξόδου σε σχέση με την κατάσταση, που ζούμε
όλοι. Έτσι άρχισα λίγο να γυρνάω προς τα πίσω σε σχέση με τον λόγο και την
γλώσσα και σκέφτηκα τον Σολωμό.
Ποια είναι η πρόκληση
και ταυτόχρονα το στοίχημα σκηνοθετώντας κανείς ένα τέτοιο έργο;
Η έρευνα μου γενικότερα στο θέατρο στηρίζεται πάνω στο λόγο.
Γι’ αυτό και η ενασχόληση με ένα
ποιητικό κείμενο είναι για μένα εξόχως προκλητικό. Αυτή η παράσταση
είναι για μένα ουσιαστικά μια παράσταση με έναν άγνωστο και περιμένουμε να
δούμε αν αυτό που προσπαθούμε να αποδείξουμε ισχύει ή δεν ισχύει. Αν δηλαδή
μπορεί κανείς να μεταφέρει αυστηρά μέσα από τον ποιητικό λόγο το αίσθημα , τις εσωτερικές
συγκρούσεις, την πάλι των ηρώων, τους αφηγηματικούς τρόπους χωρίς να παγιδευτεί
μέσα στον ρυθμό μιας τόσο αυστηρής φόρμας , όπως είναι η ποιητική, Σολωμική
φόρμα.
Πόσο κοντά έχετε
παραμείνει στην γλώσσα του ποιητή;
Στην παράσταση υπάρχει μόνο ο Σολωμικός λόγος. Ακόμα και τα
αφηγηματικά μέρη έχουν αφαιρεθεί και έχουμε προσθέσει ελάχιστους, στίχους, με
χειρουργική προσοχή, οι οποίοι προχωρούν την αφήγηση και έχουν μέσα τους την
υπερβολικά γοητευτική αίσθηση της συγγραφικής προσπάθειας του ποιητή. Τι
σημαίνει δηλαδή να γράφει κανείς ένα στίχο και έπειτα να τον απορρίπτει ή τι
σημαίνει κανείς να προσπαθεί να γράψει ένα στίχο και οι μισές του λέξεις να
είναι στα ελληνικά και οι άλλες μισές στα ιταλικά. Ο Σολωμός πολλές φορές όταν
γράφει επειδή δεν του φτάνουν οι λέξεις των ελληνικών προσθέτει ιταλικά.
Πως προσεγγίζει ς εσύ
σκηνοθετικά τον ήρωα του έργου;
Ο Λάμπρος ουσιαστικά απουσιάζει από το ποίημα του Σολωμού.
Μολονότι ο ίδιος γράφει ένα ποίημα που το ονομάζει «Ο Λάμπρος», οι στίχοι μέσα στους
οποίους περιέχεται ο ήρωας είναι πάρα
πολύ λίγοι. Ουσιαστικά πρόκειται για το απόσπασμα εκείνο που ονομάζεται το Όραμα
του Λάμπρου, όπου αυτός ο μεγαλόψυχος αλλά κακοήθης άνδρας, όπως τον περιγράφει
ο Πολυλάς, καταδιώκεται από τα φαντάσματα των νεκρών παιδιών του μέσα στην
εκκλησία. Εκεί βλέπει κανείς πραγματικά την έννοια του καταραμένου ήρωα. Για
μένα ο Λάμπρος είναι ένας τραγικός ήρωας , με την έννοια ότι φέρει στον πυρήνα
του την έννοια του σφάλματος , του λάθους. Πηγαίνει δηλαδή συνειδητά προς μια
κατεύθυνση , η οποία αποδεικνύεται λανθασμένη και εκείνος μετά υφίσταται τις συνέπειες.
Στον αντίποδα του Λάμπρου υπάρχει η Μαρία, η οποία έχει αφιερώσει την ζωή της στην
έννοια της αναμονής. Μέχρι την τελευταία στιγμή πριν από την αυτοκτονία,
περιμένει την επιστροφή ενός άνδρα και την αποκατάσταση της μέσα από το γάμο.
Πιστεύει ότι ο Λάμπρος θα την παντρευτεί. Ο Λάμπρος είναι ένας ήρωας
προσανατολισμένος στο σκοτάδι και η Μαρία με τον τρόπο της έχει μια κατάφαση προς
το φως. Γι αυτό και το αντιθετικό αυτό ζεύγος , αναπτύσσεται υπαινικτικά μέσα
στο όνειρο του Λάμπρου και της Μαρίας, με έναν παράλληλο τρόπο, παρόλο που όταν
εκδίδεται το έργο αυτά τα δυο μέρη απομακρύνονται.
Πως συμβάλει στην
παράσταση η μουσική επένδυση της Λένας Πλάτωνος;
Γενικότερα στην παράσταση έχουμε προσπαθήσει να φτιάξουμε
ένα θεατρικό ανάλογο της ατμόσφαιρας του ποιήματος , επενδύοντας στο λόγο όλα
τα στοιχεία του έργου. Η Λένα Πλάτωνος αφουγκράστηκε τόσο το λόγο όσο και τους ηθοποιούς
που τον εκφέρουν και δημιούργησε μουσικές βασισμένες στο πρωταρχικό ερέθισμα.
Στην ουσία πρόκειται για μια μουσική εικόνα από ήχους και σπάνια από στίχους.
Συντελεστές:
Σκηνοθεσία: Σύλβια Λιούλιου
Δραματουργία: Νίκος Παναγιωτόπουλος
Εικαστική Σύλληψη: Άγγελος Μέντης
Μουσική: Λένα Πλάτωνος
Φωτισμοί : Ελευθερία Ντεκώ
Επιμέλεια Κίνησης: Σεσίλ Μικρούτσικου
Βοηθός Σκηνοθέτη: Θεανώ Βασιλείου
Ερμηνεύουν: Έλενα Τοπαίδου, Μιλτιάδης Φιορέντζης
Info:
Πειραιώς 260, Κτήριο Ε
3-4 Ιουλίου
Ώρα έναρξης: 21.00
Διάρκεια: 1 ώρα περίπου
Εισιτήρια: 20 ευρώ, 15 ευρώ (μειωμένο), 10 ευρώ (φοιτητικό, ΑΜΕΑ)
