Μαρία Στουάρντα
Δυο βασίλισσες και η τραγική τους σύγκρουση
σε ένα από τα αριστουργήματα
του Γκαετάνο Ντονιτσέτι
Με την Μαρία Στιούαρτ της Σκωτίας και την Ελισάβετ Ι της Αγγλίας επί σκηνής εγκαινιάζεται η συνεργασία-γεγονός του Μεγάρου Μουσικής με την Σκάλα του Μιλάνου, αρχή μιας άμεσης και αμοιβαίας σχέσης με το ιστορικό λυρικό θέατρο της Ιταλίας, η οποία θα προσφέρει στο κοινό την απόλαυση λαμπρών θεαμάτων και στους έλληνες καλλιτέχνες την εμπειρία της συμμετοχής σε διεθνείς παραγωγές και της στήριξης στα πρώτα τους διεθνή βήματα.
Η λυρική τραγωδία σε δύο πράξεις του Γκαετάνο Ντονιτσέτι, βασισμένη στο ομώνυμο έργο του Φρήντριχ Σίλλερ (μετάφραση Andrea Maffei) σε λιμπρέτο του Τζιουζέππε Μπαρντάρι (Giuseppe Bardari), είναι παραγωγή του Λυρικού Θεάτρου της Σκάλα του Μιλάνου του 2008, και ανεβαίνει στη σκηνή της Αίθουσας Αλεξάνδρα Τριάντη, σε πέντε παραστάσεις, με ελληνικούς υπέρτιτλους, στο πλαίσιο της Σειράς ‘Όπερα στο Μέγαρο Μουσικής’.
Η σκηνοθεσία, τα σκηνικά και τα κοστούμια είναι του μεγάλου ιταλού σκηνοθέτη Πιερ Λουίτζι Πίτσι που έρχεται στην Αθήνα για να συνεργασθεί για τρίτη φορά με το Μέγαρο Μουσικής. Εξαιρετικές είναι οι αναμνήσεις του κοινού από τις δύο όπερες που ανέβηκαν στη σκηνή του Μεγάρου με την υπογραφή του: ο Ορφέας του Μοντεβέρντι (το 1997) και η Αϊντα του Βέρντι (το 2001). Το σχεδιασμό των φωτισμών έχει κάνει ο Σέρτζιο Ρόσσι.
Η διάσημη ιταλίδα σοπράνο Πατρίτσια Τσόφι (Patrizia Ciofi) θα είναι η Μαρία Στουάρντα στις 10 και 12 Μαρτίου ενώ η εξαιρετική νεαρή σοπράνο Ιρίνα Λούνγκου, (Irina Lungu) θα τραγουδήσει τον ομώνυμο ρόλο στις 14, 16 και 18/3. Τον ρόλο της Ελιζαμπέτα θα ερμηνεύσει η μέτζο σοπράνο Έλενα Μπελφιόρε (Elena Belfiore), την Άννα Κένεντυ ενσαρκώνει η Ελένη Βουδουράκη (σοπράνο), τον Ρομπέρτο, κόμη του Λέστερ ο τενόρος Φραντσέσκο Ντεμούρο (Francesco Demuro), τον Τζόρτζιο Τάλμποτ ο βαθύφωνος Μίρκο Παλάτσι (Mirco Palazzi) και τον Λόρδο Γκουλιέλμο Σέσιλ ο βαθύφωνος Σιμόνε Πιατσόλα (Simone Piazzolla).
Στο πόντιουμ της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών, και στις πέντε παραστάσεις της Μαρίας Στουάρντα, θα είναι ο γνώριμος στο αθηναϊκό κοινό από την Τραβιάτα, (2004) σπουδαίος αρχιμουσικός Ρίτσαρντ Μπόνυνγκ. Συμμετέχει η Χορωδία της ΕΡΤ υπό τη διεύθυνση του Δημήτρη Μπουζάνη.
Υπεύθυνος διανομής είναι ο Ηλίας Τζεμπετονίδης. Τη μουσική προετοιμασία έχει ο Δημήτρης Γιάκας. Τα σκηνικά, τα κοστούμια και τα σκηνικά αντικείμενα είναι του Θεάτρου της Σκάλας του Μιλάνου.
Οι παραστάσεις της Μαρία Στουάρντα τελούν υπό την αιγίδα της Πρεσβείας της Ιταλικής Δημοκρατίας στο πλαίσιο του εορτασμού για τα 150 χρόνια από τη γέννηση της Ιταλικής Δημοκρατίας
Info
Με ελληνικούς υπέρτιτλους
10,12,14,16 &18 Μαρτίου 2011
Οι παραστάσεις αρχίζουν στις 20.00μ.μ.,
εκτός της πρεμιέρας (10/3) που αρχίζει μια ώρα αργότερα(στις 21.00μ.μ.).
"Η βασίλισσα του Ντονιτσέτι"
Η τραγική όπερα του Γκαετάνο Ντονιτσέτι, με θέμα τη θυελλώδη ζωή της Μαρίας Στιούαρτ, μιας από τις πιο αμφιλεγόμενες γυναίκες του 16ου αιώνα και της εξαδέλφης της Ελισάβετ Ι, ισχυρής βασίλισσας της Αγγλίας, βασίζεται στο ομώνυμο έργο του Φρίντριχ φον Σίλερ. Ο Ντονιτσέτι ήταν σίγουρος για τον θρίαμβο της όπερας αυτής όσο προχωρούσαν οι πρόβες στο θέατρο Σαν Κάρλο της Νάπολης, το 1834, αλλά ο βασιλιάς της Νάπολης απαγόρευσε την παρουσίασή της και ανέβαλε τη συνάντηση του κοινού με την όπερα αυτή κατά 124 χρόνια. Ολοκληρωμένη η αρχική όπερα παρουσιάστηκε στο Μπέργκαμο, γενέτειρα του συνθέτη, το 1958 και από τότε είναι σταθερά δημοφιλής, μέρος του ρεπερτορίου όλων των λυρικών θεάτρων και πρόκληση για τις μεγαλύτερες σοπράνο των τελευταίων 50 χρόνων.
Η Μαρία Στουάρντα δεν υπήρξε μόνο βασίλισσα της Σκωτίας, αλλά και μια από τις «Βασίλισσες του Ντονιτσέτι». Ο συνθέτης είχε αδυναμία στις μοιραίες γυναίκες ηγέτιδες της περιόδου των Τυδόρ στην αγγλική ιστορία και ιδιαίτερα στην Ελισάβετ Ι. Αφιέρωσε σε αυτές τέσσερις όπερες: Άννα Μπολένα, Ρομπέρτο Ντεβερό (εραστής της Ελισάβετ Ι), Ιλ Καστέλο ντι Κένιλγουόρθ (Ελισάβετ Ι) και Μαρία Στουάρντα.
Πρόσωπα της ιστορίας, αλλά και των μύθων και των λαϊκών θρύλων, η Μαρία Στιούαρντ (1542-1587) και η Ελισάβετ Ι (1533-1603) πρόσφεραν διαχρονικά υλικό, στη λογοτεχνία, την ποίηση, το θέατρο, τον κινηματογράφο και την όπερα. Η ταραγμένη σχέση τους αντικατόπτριζε την ταραγμένη εποχή τους. Οι προσωπικότητές τους, συνιστούν ανεξάντλητο μεταλλείο μεγάλων αφηγήσεων.
Η Μαρία έγινε βασίλισσα της Σκωτίας όταν ήταν εννέα μηνών και από τα 45 χρόνια που έζησε, τα 19 τα πέρασε κρατούμενη της εξαδέλφης της Ελισάβετ Ι σε κάστρα και σε φέουδα στην Αγγλία. Δικάστηκε και εκτελέστηκε με αποκεφαλισμό, ένοχη για προδοσία και πιθανή εμπλοκή της σε τρεις απόπειρες δολοφονίας της εξαδέλφης της. Πριν την εκτέλεσή της υπήρξε ακόμα ένοχη όλων των αμαρτιών: παρορμητική, παράφορη στον έρωτα και στα μίση, έρμαιο άλλοτε του αχαλίνωτου ενθουσιασμού της και άλλοτε της κατάθλιψής της, ανίκανη να ηγηθεί και να επιβιώσει από τις ίντριγκες των ευγενών. Μετά την εκτέλεσή της πέρασε στη δικαιοδοσία των επινοήσεων: κατατρεγμένη και παρεξηγημένη για τον Σίλερ, μάρτυρας για την Καθολική Εκκλησία.
Ο Σίλερ επινόησε την κορυφαία στιγμή όπου οι πρωταγωνίστριες έρχονται σε αντιπαράθεση στο δάσος του Φάδερινκγκεϋ, η οποία δεν συνέβη ποτέ στην πραγματικότητα, ενώ για να δώσει μεγαλύτερη ένταση στο δράμα του, πρόσθεσε στους πολιτικούς ανταγωνισμούς των δυο βασιλισσών και έναν ερωτικό, τη διεκδίκηση του Ροδόλφου, κόμη του Λέστερ. Την εποχή που διαδραματίζονται τα γεγονότα η Ελισάβετ είναι 53 ετών και η Μαρία 44 και οι τόποι του δράματος είναι τα ανάκτορα του Γουέστμίνστερ και το Κάστρο του Φάδερινγκεϋ στην κομητεία του Νόρθάμπτον, όπου κρατείται φυλακισμένη η Μαρία.
Η Ελισάβετ παραπαίει ανάμεσα στη συμπάθειά της για την Μαρία και το φόβο των συνωμοσιών της εξαδέλφης της. Οι αυλικοί της την προειδοποιούν για τους κινδύνους της συμπόνιας. Είναι κρυφά ερωτευμένη με τον κόμη του Λέστερ, αλλά πιστεύει ότι εκείνος προτιμάει τη Μαρία. Ο Λέστερ πείθει την Ελισάβετ να συναντηθεί με τη Μαρία, με την πρόφαση μιας κυνηγετικής εκδρομής, στο Κάστρο του Φίθινρίνγκε και την Μαρία να ζητήσει επιείκεια από την Ελισάβετ. Η συνάντηση εξελίσσεται σε σύγκρουση, η Μαρία δεν μπορεί να συγκρατήσει τον παρορμητικό της χαρακτήρα και αντί επιείκειας κερδίζει μια θανατική καταδίκη.
Το τραγικό τέλος πλησιάζει, αλλά η Ελισάβετ διστάζει ακόμα να υπογράψει την εκτέλεση της Μαρίας, οι σύμβουλοί της την πείθουν ότι η ασφάλεια η δική της και του βασιλείου εξαρτώνται από αυτή την εξόντωση, ενώ ο Λέστερ την εκλιπαρεί να δείξει έλεος. Ίσως αυτή η παρεξηγημένη διαμεσολάβηση του Λέστερ εξωθεί την Ελισάβετ να υπογράψει και να αναγκάσει τον κόμη να παρευρεθεί στον αποκεφαλισμό της Μαρίας.
Η Μαρία ομολογεί τις αμαρτίες της, επιβεβαιώνει τις συνωμοσίες της εναντίον του αγγλικού θρόνου και στην τελευταία σκηνή της τρίτης πράξης, λίγο πριν την αυλαία, συγχωρεί την εξαδέλφη της, προσεύχεται για την Ελισάβετ και το βασίλειό της και αποδέχεται υπερήφανα και θαρραλέα τη μοίρα της, ενώ οι φίλοι της την θρηνούν.
Ο Γκαετάνο Ντονιτσέτι (Μπέργκαμο 1797-1848) υπήρξε αρχικά θύμα της ικανότητάς του να γράφει γρήγορα και να παράγει μεγάλο αριθμό συνθέσεων. Από το 1818 μέχρι το 1844 έγραψε 67 όπερες –πολλές χρονιές τρεις ή τέσσερις στη σειρά-, 12 κουαρτέτα εγχόρδων, μερικά ορχηστρικά και εκκλησιαστικά έργα.
Ο Ντονιτσέτι έγραφε ασταμάτητα για μια γενιά μεγάλων λυρικών τραγουδιστών της εποχής του, έργα που ανταποκρίνονταν στις φωνές και τις δεξιοτεχνίες τους και γι αυτό υποεκτιμήθηκε το μελωδικό και το δραματικό περιεχόμενο των συνθέσεών του.
Οι μουσικολόγοι διακρίνουν τρεις με τέσσερις περιόδους στη σταδιοδρομία του Ντονιτσέτι στο χώρο της όπερας: H πρώτη αρχίζει το 1816, χρονιά κατά την οποία ο συνθέτης γράφει τον Πυγμαλίωνα και ολοκληρώνεται με τον θρίαμβο της Αννας Μπολένα το 1830, πρόκειται για την περίοδο μαθητείας του συνθέτη η οποία αριθμεί 26 όπερες. Η δεύτερη καλύπτει το διάστημα από το 1830 ως το 1835, από την Αννα Μπολένα ως τον Μαρίνο Φαλιέρο, είναι η περίοδος της ωριμότητας στην οποία ανήκουν 16 όπερες και η τρίτη είναι η περίοδος της διασημότητας και λαμπρότερη περίοδος του συνθέτη που αρχίζει με τη Λουτσία ντι Λάμμερμουρ το 1835. Η τελευταία περίοδος (1839-1843) περιλαμβάνει 13 όπερες, και είναι η ευρωπαϊκή , η διεθνής φάση της σταδιοδρομίας του Ντονιτσέτι, που ανεβάζει όπερες στην Αυστρία και τη Γαλλία.
