"Θριαμβευτική υποδοχή στον Μπόρκμαν του Όστερμαιερ"!
Σε τέσσερα ανκόρ κάλεσε το κοινό του Σαββάτου (26/06) τον θίασο της Σαουμπίνε (Josef Bierbichler, Kirsten Dene, Angela Winkler, Sebastian Scwarz, Cathlen Gawlich, Felix Römer, Elzemarieke de Vos); που ζωντάνεψε στην σκηνή του χώρου Η, της Πειραιώς 260 (24-27/06) το αριστούργημα του Ίψεν "Τζόν Γαβριήλ Μπόρκμαν" σε σκηνοθεσία Τόμας Όστερμαιερ, με τους ηθοποιούς να αναδεικνύουν τις εσωτερικές συγκρουσεις και τις δραματικές κορυφώσεις των ηρώων και τον σκηνοθέτη να ζωντανεύει τον σκοτεινό χαρακτήρα του έργου ξεπερνώντας τα εμπόδια της γλώσσας και χαρίζοντας στους θεατές 110 λέπτά χωρίς ανάσα!
 |
| Στιγμιότυπο από την παράσταση "John Gabriel Borkman", με τους Josef Bierbichler, Kirsten Dene, Angela Winkler |
Εμφανίζοντας τον ως άλλο Οιδίποδα - άλλοτε ισχυρό άνδρα που διέπραξε ύβρη , εξέπεσε από τον θρόνο του και κατέληξε ανέστιος και πλάνητας- ο Ίψεν φορτώνει τον Σοφόκλειο αντι -ήρωα του, τον "αυτοκράτορα" Τζόν Γαβριήλ Μπόρκμαν", πρώην τραπεζικό διευθυντή, που μπροστά του υποκλίνονταν οι πάντες και όλοι γνώριζαν ποιός ήταν..., επίσης με ένα διπλό έγκλημα¨: εκείνο της κατάχρησης και της προδοσίας που θα τον ρίξει από την κορυφή της αστικής κοινωνίας στο περιθώριο της, καταδικάζοντας εκείνον και την οικόγενειά του σε αιώνια ανυποληψία και ντροπή. Πέντε χρόνια μένει στην φυλακή κατηγορούμενος για το αδίκημα της κατάχρησης χρημάτων. Όταν αποφυλακίζεται αποφασίζει να αυτοεξοριστεί για οχτώ ολόκληρα χρόνια στον πρώτο όροφο του σπιτιου του. Μόνος και αποξενωμένος από όλους. Ακομα και από την γυναίκα του Γκούνχιλντ που ζει κι εκείνη μονη της στο ισόγειο του σπιτιού περιμένοντας κάθε απόγευμα την επίσκεψη του γιού της Έρχαρντ - ενσάρκωση της χαμένης της περηφάνιας φορτωμένος με την βαριά αποστολή να καθαρίσει το όνομα της οικογένειας από την λάσπη , όπου το πέταξε ο πατέρας του- που συνεχίζει τις σπουδές του σε κάποια άλλη πόλη. Η ξαφνική επίσκεψη της θείας του Έλλας- που τον πήρε σπίτι της και τον ανέθρεψε όταν ξέσπασε το οικονομικό σκάνδαλο στο σπίτι γίνεται η αφορμή να ξετυλιχτθεί το κουβάρι των επιθυμιών και των συγκρούσεων.
Όλα ξεκίνησαν πριν από πολλά πολλά χρόνια τότε που η Έλλα Ρέντχαιμ και ο Τζόν Γαβριήλ Μπόρκμαν μοιράζονταν τον έρωτά τους στην σκιά της ακατανίκητης έλξης του Μπόρκμαν να αποκτήσει δύναμη και εξουσία ξεκινώντας να κατακτήσει κόσμους ολόκληρους και μακρινούς σαν άλλος μεγάλος στρατηλάτης "προς όφελος των ανθρώπων". Μόνο που σε αυτό το ταξίδι δεν επρόκειτο να πάρει μαζί ότι πολυτιμότερο είχε. Την μοναδική γυναίκα που αγάπησε και την οποία πρόδωσε , προχωρώντας σε έναν γάμο απο συμφέρον με την αδελφή της Γκούντχιλντ. Έπεσε όμως και ο ίδιος θύμα της προδοσίας του , όταν χτυπήθηκε πισώπλατα από φίλο και ανταγωνιστή του για την καρδιά της Έλλα που γνωρίζοντας καλά όσα σχεδίασε απεκάλυψε την μεγάλη κατάχρηση εξορίζοντας τον μια για πάντα από την κοινωνική ζωή και βάζοντας ταφόπλακα στα σχέδια του να κατακτήσει όλα τα πλούτη του κόσμου.
Η άνοδος και η πτώση, η ύβρις και η αμαρτία, οι έννοιες της αγάπης και της φιλίας, ο υπεράνθρωπος της σύγχρονης καπιταλιστικής κοινωνίας, ο άνθρωπος της δύναμης , ο υπερφυσικός άνθρωπος ως εκδήλωση της υπερφυσικής βουλιμίας για εξουσία και πλούτο, που φουσκώνει σαν ένα γιγάντιαίο μπαλόνι και στο τέλος σκάει σαν σαπουνόφουσκα , μπαίνουν στο μικροσκόπιο του Ίψεν διαμορφώνοντας το μοτίβο της συντριβής όχι των κορυφαίων εκπροσώπων της κοινωνίας αλλά των κορυφαίων εκπροσώπων της βιομηχανικής και μετα-βιομηχανικής εποχής και των πατριαρχών της μεγαλοαστικής τάξης, που συντρίβονται όχι πια σαν του Σαιξπηρικούς ήρως αλλά σαν πιόνια του κωμικοτραγικών περιστάσεων στο όριο του γκροτέσκου και σαν πρότυπα μιας μεταμοντέρνας εποχής που πρόκειται να ακολουθήσει, θέτωντας ωστόσο στο επίκεντρο της συντριβής όχι την συντριβή καθαυτή αλλά τις υπαρξιακές της διαστάσεις τόσο για τους συντετριμμένους ήρωες όσο και για τον οικογενειακό τους περίγυρο. Ένα μοτίβο που σίγουρα επιβεβαιώνεται ως τις μέρες μας με κορυφαίο παράδειγμα την τραγωδία του Τζόν Γαβριήλ Μπόρκμαν. Η έννοια της δύναμης αποτελεί , όχι τυχαία την λέξη - κλειδί αυτού του έργου, με τις συνέπειές της να επηρεάζουν όλα τα πρόσωπα του δράματος, που βρίσκονται παγιδευμένα σε αυτό το ανελέητο κυνήγι εξουσίας που κορυφώνεται με την ηρωϊκή έξοδο του Μπόρκαμαν στην τελευταία σκηνή προς "την καταιγίδα της ζωής" εγκαταλείποντας την φυλακή του παρασυρμένος από τις υπερβολικές ηγεμονικές φιλοδοξίες της εποχής του. Κεντρικό θέμα του έργου η αντίθεση ανάμεσα στην αγάπη και την ευτυχία και το όνειρο για δύναμη και δόξα. Θήτης και θύμα της αγάπης του για εξουσία ο Τζόν Γαβριήλ Μπόρκμαν, που δεν αποδέχεται ποτέ τις αιτίες της πτώσης του και συνεχίζει να ονειρεύεται την επιστροφή στο θρόνο του "σκοτεινού του βασιλείου" και την επάνοδό του στην εξουσία που θα του επιτρέψει να ολοκληρώσει όσα παραλίγο θα είχαν υλοποιηθεί.
Η άνοδος και η πτώση, η ύβρις και η αμαρτία, οι έννοιες της αγάπης και της φιλίας, ο υπεράνθρωπος της σύγχρονης καπιταλιστικής κοινωνίας, ο άνθρωπος της δύναμης , ο υπερφυσικός άνθρωπος ως εκδήλωση της υπερφυσικής βουλιμίας για εξουσία και πλούτο, που φουσκώνει σαν ένα γιγάντιαίο μπαλόνι και στο τέλος σκάει σαν σαπουνόφουσκα , μπαίνουν στο μικροσκόπιο του Ίψεν διαμορφώνοντας το μοτίβο της συντριβής όχι των κορυφαίων εκπροσώπων της κοινωνίας αλλά των κορυφαίων εκπροσώπων της βιομηχανικής και μετα-βιομηχανικής εποχής και των πατριαρχών της μεγαλοαστικής τάξης, που συντρίβονται όχι πια σαν του Σαιξπηρικούς ήρως αλλά σαν πιόνια του κωμικοτραγικών περιστάσεων στο όριο του γκροτέσκου και σαν πρότυπα μιας μεταμοντέρνας εποχής που πρόκειται να ακολουθήσει, θέτωντας ωστόσο στο επίκεντρο της συντριβής όχι την συντριβή καθαυτή αλλά τις υπαρξιακές της διαστάσεις τόσο για τους συντετριμμένους ήρωες όσο και για τον οικογενειακό τους περίγυρο. Ένα μοτίβο που σίγουρα επιβεβαιώνεται ως τις μέρες μας με κορυφαίο παράδειγμα την τραγωδία του Τζόν Γαβριήλ Μπόρκμαν. Η έννοια της δύναμης αποτελεί , όχι τυχαία την λέξη - κλειδί αυτού του έργου, με τις συνέπειές της να επηρεάζουν όλα τα πρόσωπα του δράματος, που βρίσκονται παγιδευμένα σε αυτό το ανελέητο κυνήγι εξουσίας που κορυφώνεται με την ηρωϊκή έξοδο του Μπόρκαμαν στην τελευταία σκηνή προς "την καταιγίδα της ζωής" εγκαταλείποντας την φυλακή του παρασυρμένος από τις υπερβολικές ηγεμονικές φιλοδοξίες της εποχής του. Κεντρικό θέμα του έργου η αντίθεση ανάμεσα στην αγάπη και την ευτυχία και το όνειρο για δύναμη και δόξα. Θήτης και θύμα της αγάπης του για εξουσία ο Τζόν Γαβριήλ Μπόρκμαν, που δεν αποδέχεται ποτέ τις αιτίες της πτώσης του και συνεχίζει να ονειρεύεται την επιστροφή στο θρόνο του "σκοτεινού του βασιλείου" και την επάνοδό του στην εξουσία που θα του επιτρέψει να ολοκληρώσει όσα παραλίγο θα είχαν υλοποιηθεί.
Ο Ίψεν τιμωρεί το κυνήγι της εξουσίας του Μπόρκμαν όπως και εκείνο της Γκούντχιλντ επάνω στον γιο της ΄Έρχαρντ , τον οποίο έχει στρέψει εναντίον του πατέρα του ετοιμάζοντας τον σαν άλλο ιεραπόστολο για τον εξαγνισμό του οικογενειακού ονόματος και την αποκατάσταση του κύρους του. Οι ήρωες του- που δεν θυμίζουν παρά σκιές του παρελθόντος που έρχονται να αφηγηθούν την ιστορία τους προς γνώση και συμμόρφωση..- στο τέλος συντρίβονται μέσα στην άβυσσο της μοναξιάς , αποξενωμένοι ο ένας από τον άλλο, δείχνοντας προς τα εκεί τις αιτίες της πτώσης τους. Η ύψιστη καταστροφή της οικογένειάς του που ακολουθεί την κοινωνική πτώση του Μπόρκμαν οφείλεται στην ανικανότητά τους να διαχειριστούν αυτή την πτώση όλοι μαζί επιδεικνύοντας σύνεση και αλλαγή. Αυτή η στάση τους ορίζει και την τελική καταστροφή των πρωταγωνιστών και υπαίτιων του δράματος αφήνοντας ανέγγιχτη την νέα γενιά με ένα συμβολικό τέλος όπου ο Ίψεν αφήνει στο παρελθόν την ενοχή, στο παρόν την τιμωρία και στο μέλλον την ελπίδα!
ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΡΑΜΑΝΤΑΝΗ
ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΡΑΜΑΝΤΑΝΗ
