ΤΟ THEATER.VIEW ΣΤΗΝ ΠΡΕΜΙΕΡΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ ΣΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΣΦΕΝΔΟΝΗ
Στο νησάκι Ρω, δυτικά του Καστελλόριζου εκεί όπου εγκαταστάθηκε μόνιμα το 1924 η Δέσποινα Αχλαδιώτη μαζί με τον σύζυγο της Κώστα, μας ταξιδεύει ο θεατρικός μονόλογος του Γιάννη Σκαραγκά με τίτλο "Η Κυρά της Ρω"-σε σκηνοθεσία Κατερίνας Μπερδέκα, με την Φωτεινή Μπαξεβάνη στον ομώνυμο ρόλο - κατάθεση ψυχής-που βασίζεται σε ιστορικά στοιχεία της ζωής της εμπλουτισμένα με ηθογραφικές αναφορές στο νησί της Μεγίστης (Καστελλόριζο). Μια παράσταση σμιλευμένη με το μπλε του ουρανού και της θάλασσας που απηχεί βαθιά την ερημιά του νησιού και όλα τα χρώματα και τα πρόσωπα των εποχών, λουσμένη από αγάπη για τον άνθρωπο και τις πατρίδες του...
Με μόνο φως το σκοτεινό σκηνικό του Γιώργου Γαβαλά και ηχητικό τοπίο το παραδοσιακό τραγούδι του Καστελλόριζου "Μάνα Χαρά", η Κατερίνα Μπερδέκα δημιουργεί έναν μαύρο καμβά πάνω στον οποίο αποτυπώνονται με τον πιο έντονο τρόπο όλες οι αποχρώσεις και οι μυρωδιές της Ρω, από το λικέρ με την κανέλα ως το ζυμάρι που φτιάχναν τις κουλούρες. Από την άκρη της σκηνής ξεπροβάλλει μαυροφορεμένη η φιγούρα της ηρωίδας, την οποία υποδύεται η Φωτεινή Μπαξεβάνη και με φωνή βγαλμένη από το βάθος της ψυχής της ισορροπεί προσεκτικά πάνω στην νοητή μαύρη γραμμή που ορίζει την πορεία της ζωής της κυρά Δέσποινας από το Καστελλόριζο στην Ρω και από εκεί ως τον θάνατο της σέρνοντας έναν χορό αναμνήσεων λες και είναι η ίδια, καταθέτοντας μια ερμηνεία πολύ διαφορετική από εκείνες που την έχουμε συνηθίσει, που ξεχειλίζει από ορμή, πάθος και συγκίνηση τέτοια που σου φέρνει δάκρυα στα μάτια και ας μην έχεις ζήσει τα μισά απ' όσα ιστορούνται στην παράσταση.
Το στοιχείο του νερού και οι απαραίτητες μουσικές ανάσες από το τσέλο του Τάσου Μισυρλή ισορροπούν την χειμαρρώδη αφήγηση προσθέτοντας έναν τόνο γαλήνης και ηρεμίας και συμπληρώνουν το ευλαβικό προσκύνημα στην ζωή και στην ιστορία μιας γυναίκας που στάθηκε φάρος ελευθερίας και αντίστασης και αγκυροβόλι για κάθε κατατρεγμένο. Και είναι αυτή ακριβώς η ατμόσφαιρα που ζωντάνεψε μέσα στο μυαλό μας τον κόσμο της κυρά Δέσποινας, κάτω από τον βράχο που τον ψήνει ο ήλιος και τον γλείφει η θάλασσα, και την αγριοσυκιά της στην άκρη του γκρεμού και έκανε ακόμα πιο εκκωφαντική την σιωπή και έντονη την λαχτάρα να κρατηθεί κανείς ζωντανός μέσα στην τόση ερημιά κόντρα στις θύελλες της ζωής, όπως οι φλόγες από τα λιγοστά κεριά που πάλευαν να μείνουν όρθιες στη μέση της σκηνής.
Η ζωή της Δέσποινας Αχλαδιώτη ανατέμνεται όχι μόνο μέσα από την σημαντική προσφορά της στα χρόνια της κατοχής αλλά και μετά την απελευθέρωση αλλά κυρίως μέσα από το βάρος για όσα έχασε, τον πόνο για όσα θυμόταν και την αγάπη της για την ζωή, μέσα από όλα εκείνα- πρόσωπα και πράγματα- που αποτέλεσαν την δικιά της πατρίδα, "την κληρονομιά της στον κόσμο των ανθρώπων", γιατί όπως λέει κλείνοντας και η ίδια "θέλω, αντί για ίχνη, να αφήσω μια σημαία, του ασήμαντου ανθρώπου, του κυριακάτικου τραπεζιού, της αρχαίας χαράς"
Φ. Μπαξεβάνη: "Αν κάτι μπορεί να μας σώσει είναι η επιστροφή μας στον ίδιο τον άνθρωπο"
Πως προέκυψε "Η Κυρά της Ρω";
"Ήταν κάτι τυχαίο και τυχερό θα έλεγα, γιατί εγώ πέρσι πηγαινοερχόμουνα στην Κύπρο για ένα μεγάλο διάστημα και είχα για παιχνίδι στο αεροπλάνο, να βλέπω στα νησιά μας και να αναγνωρίζω ποιο είναι το καθένα. Στο πρώτο λοιπόν ταξίδι που έπαιζε αυτό το παιχνίδι με τον εαυτό μου για να περνά η ώρα, δεν έβρισκα το Καστελλόριζο και κάπως με πείραξε αυτό. Δεν είχα ταξιδέψει άλλη φορά προς τα εκεί και για μένα το Καστελλόριζο ήταν αυτό που ξέρουμε όλοι από το σχολείο, αυτό το ένθετο κουτάκι, δεξιά κάτω, οπότε το έβλεπα πιο κοντά στην Ρόδο. Έτσι μελέτησα το χάρτι και την επόμενη φορά που ταξίδεψα προς τα εκεί και συνειδητοποίησα πόσο μικρό είναι και που ακριβώς βρίσκεται, μου κίνησε την περιέργεια και άρχισα να ψάχνω και να μαθαίνω την ιστορία του, και την ιστορία της Κυράς της Ρω, που επίσης γνώριζα ως την γυναίκα που ανέβαζε την σημαία και να αντιπαραβάλω όσα ζούμε σήμερα με την δικιά της την ζωή, που είχε και λιγότερα από τα απαραίτητα και έφτασε μέχρι τα 92, μόνη της σε μια βραχονησίδα έχοντας περάσει δυο παγκόσμιους πολέμους, μια Μικρασιατική καταστροφή, σεισμούς, πολύ δύσκολες καταστάσεις.
Βλέποντας στο ίντερνετ την μοναδική συνέντευξη της που είχε δώσει στον Φρέντυ Γερμανό, είδα έναν άνθρωπο με καθαρή σκέψη και όρεξη για ζωή και αυτό με παρακίνησε να μιλήσω στον κόσμο σήμερα για την ζωή αυτής της γυναίκας, σε μια εποχή που πολλοί έχουν χάσει την πίστη τους, την ελπίδα τους στα πράγματα και είμαστε σε μια φάση που προσπαθούμε να καταλάβουμε τι μας συμβαίνει και ποιες είναι οι πραγματικές μας ανάγκες, τι θέλουμε, ποια είναι τα όνειρα μας Έτσι επικοινώνησα με τον Γιάννη Σκαραγκά που θαυμάζω και εκτιμώ πολύ ως συγγραφέα και την Κατερίνα Μπερδέκα, με την οποία έχουμε δέσει πάρα πολύ και όλοι μοιραστήκαμε το πάθος και την αγάπη μας για αυτή την γυναίκα και την ανάγκη μας να απαντήσουμε σε αυτά τα γιατί, ο καθένας από την δική του μεριά."
Πως συγκεντρώθηκε το υλικό της παράστασης;
"Επισκεφτήκαμε με την Κατερίνα το Καστελλόριζο, γνωρίσαμε από κοντά τους ανθρώπους, μάθαμε λεπτομέρειες για την ζωή της, που δεν υπήρχανε, οπότε όλο αυτό που παρακολουθεί ο κόσμος στην παράσταση είναι μυθοπλασία βέβαια, αλλά τα ιστορικά στοιχεία της ζωή της, καθώς και όσα αναφέρονται για τα έθιμα του γάμου στο Καστελλόριζο, τις φωτογραφίες που έβγαζαν στον γάμο και στην κηδεία, είναι όλα προϊόν μεγάλης έρευνας που προηγήθηκε.
Τι θα λέγατε ότι είναι η πατρίδα για εσάς σήμερα;
"Υπάρχουν πολλές πατρίδες, όπως λέει και η ίδια. Γιατί πατρίδα πρέπει να σημαίνει και κάτι σε ανθρώπινο επίπεδο και γενικότερα η παράσταση επικεντρώνεται στον ίδιο τον άνθρωπο γιατί αυτή ήταν και η αρχική μας απορία. Πως έζησε η ίδια σαν άνθρωπος, τι σκεφτόταν, γιατί αποφάσισε να εγκατασταθεί εκεί, γιατί κανένας άνθρωπος δεν γεννιέται ήρωας.
Τι σας άγγιξε περισσότερο στο κείμενο του Σκαραγκά και στην ίδια την ηρωίδα;
Αυτό που πιστεύω ότι με άγγιξε και που έχει να κάνει και με το κείμενο και με την ίδια την προσωπικότητα της κυρά Δέσποινας είναι η αγάπη για την ίδια την ζωή. Στην εποχή μας κάποια πράγματα τα θεωρούμε δεδομένα υπήρξαν όμως κάποιες άλλες εποχές που αυτά που εμείς θεωρούμε δεδομένα, δεν μπορούσαν ούτε καν να τα φανταστούν. Με αυτή την έννοια πιστεύω ότι δίνει ένα μάθημα ζωής, χωρίς καμία τάση διδακτισμού, ώστε γυρίζοντας σπίτι κανείς να εκτιμήσει αυτά που έχει και πάνω από όλα τους ανθρώπους που έχει, γιατί φτάσαμε σε ένα σημείο να ποντάρουμε πάρα πολύ στη ύλη και όχι στον άνθρωπο και αν είναι κάτι που μπορεί να μας σώσει και να μας βγάλει από αυτή την λύπη που νιώθουμε είναι η επιστροφή μας στον ίδιο τον άνθρωπο!
Κατερίνα Μπερδέκα: "Μια τέτοια γυναίκα θα θεωρείτο αντιδραστική ακόμα και σήμερα "
Πως ξεκίνησε η δική σας εμπλοκή με αυτή την παράσταση;
"Ήταν ιδέα και επιθυμία της Φωτεινής Μπαξεβάνη να ενσαρκώσει την Κυρά της Ρω, Δέσποινα Αχλαδιώτη, και απευθύνθηκε αρχικα΄στον Γιάννη Σκαραγκά για να γράψει το κείμενο και μετά και οι δυο απευθύνθηκαν σε εμένα για να σκηνοθετήσω και στον Γιώργο τον Λυκιαρδόπουλο για να κάνει την παραγωγή. Γοητευτήκαμε από την αρχή από το πρόσωπο, γιατί μετά πήραμε το κείμενο από τον Γιάννη Σκαραγκά, το οποίο είναι σπουδαίο, και αυτό που φανταζόμασταν ενισχύθηκε πολύ από το κείμενο, γιατί είναι ένα πρόσωπο που δεν θέλαμε να αδικήσουμε και θα θέλαμε αν ζούσε να είχε συγκινηθεί και να είχε αισθανθεί ότι της έπρεπε αυτό που κάναμε."
Το κείμενο σε ποιο υλικό βασίστηκε;
"Υπάρχουν ιστορικά στοιχεία σε σχέση με το Καστελλόριζο, κάναμε ένα ταξίδι ως εκεί και συνομιλήσαμε με τους κατοίκους που μας βοήθησαν πάρα πολύ. Φυσικά ταξιδέψαμε και στην Ρω, όπου σήμερα υπάρχει στρατός, και όλα αυτά τα στοιχεία μαζί με την προσωπική έρευνα του Γιάννη Σκαραγκά μετουσιώθηκαν εξαιρετικά πιστεύω σε αυτό το κείμενο, που επικεντρώνεται πάρα πολύ στην μοναξιά της, στον έρωτα για τον άντρα της, της κακουχίες της και φυσικά στο θάρρος της και στο πόσο αντιδραστική ήταν ως γυναίκα. Πιστεύω ότι μια τέτοια γυναίκα, που τα παρατάει όλα και φεύγει με έναν άντρα για να ζήσει σε μια βραχονησίδα, θα θεωρείτο αντιδραστική ακόμα και σήμερα. Είναι από μόνη της μια επαναστατική κίνηση αυτό.
Αυτό το μαύρο φόντο πάντως στη παράσταση φωτίζει θα λέγαμε πάρα πολύ την μοναξιά της
"Η επιλογή του σκηνικού έγινε από τον Γιώργο τον Γαβαλά, που είναι ένας εξαιρετικός σκηνογράφος και είχα πραγματικά την τύχη να συνεργαστώ, όπως και με τον Λευτέρη Παυλόπουλο που επιμελήθηκε τον φωτισμό. Ο Γιώργος ήρθε σε πολλές πρόβες και κατάλαβε ότι θέλαμε να δουλέψουμε σε μια γραμμή σε πορεία της Δέσποινας, από το Καστελλόριζο στην Ρω και απο την Ρω ως το τέλος της ζωής της. Θέλαμε να ακολουθήσουμε αυτή την γραμμή και πιο σχηματικά. Η επιλογή της κατασκευής μιας γραμμής ουσιαστικά η οποία μοιάζει με θάλασσα, μοιάζει με βράχια αλλά να μην είναι πιστή, ρεαλιστική αποτύπωση της θέλαμε να ενισχύσει την φαντασία του θεατή ώστε μέσα από ένα ουσιαστικά ασπρόμαυρο σκηνικό να ξεπηδήσουν πραγματικά χρωματιστές εικόνες.
[*Ταυτότητα Παράστασης: Σκηνοθεσία: Κατερίνα Μπερδέκα, Σκηνικά-Κοστούμια: Γιώργος Γαβαλάς Φωτισμοί: Λευτέρης Παυλόπουλος Τσέλο: Τάσος Μισυρλής Βοηθός Σκηνοθέτη: Μαριάνθη Μπαϊρακτάρη Bοηθός σκηνογραφου: Μιχάλης Σαπλαούρας Σχεδιασμός οπτικής ταυτότητας: Σάκης Στριτσίδης Κατασκευή κοστουμιού: Χάρης Σουλιώτης Παραγωγή: «Λυκόφως», Γιώργος Λυκιαρδόπουλος Ερμηνεύει η Φωτεινή Μπαξεβάνη / Πληροφορίες: Θέατρο Σφενδόνη Μακρή 4, Μακρυγιάννη Στάση Μετρό-Ακρόπολη Τηλέφωνο Ταμείου 2155158968 Ώρες λειτουργίας ταμείου
Καθημερινά 13.30-21.30 Παραστάσεις : από 5 Oκτωβρίου έως 22 Οκτωβρίου 2017, Ημέρες & Ώρες Παραστάσεων: Τετάρτη 21.30, Πέμπτη, Παρασκευή, Σάββατο 21.00, Κυριακή 18.00, Τιμές Εισιτηρίων: Κανονικό 15 ευρώ, μειωμένο 10 ευρώ, Διάρκεια παράστασης: 80 λεπτά ]
