FFF/ ROGER BERNAT: DOMINI PUBLIC (ΔΗΜΟΣΙΟΣ ΧΩΡΟΣ) : 29-31 ΜΑΪΟΥ - ΠΛΑΤΕΙΑ ΚΟΤΖΙΑ

Ένα πλήθος στέκεται στο μέσον μιας πλατείας – είναι οι θεατές και, ταυτόχρονα, οι πρωταγωνιστές του Domini Public (Δημόσιος χώρος). Διότι το έργο αυτό ανάγει τον θεατή από απλό παρατηρητή σε περφόρμερ, αλλά και παίκτη ενός τρισδιάστατου παιχνιδιού ρόλων, το οποίο αντλεί τους κανόνες του από τη στατιστική, ενώ συγχρόνως μοιάζει με ανθρωπολογικό, κοινωνιολογικό, πολιτικό και οντολογικό πείραμα. 

Ο κάθε θεατής φοράει ένα ζευγάρι ακουστικά και δέχεται τις ερωτήσεις μιας φωνής. Η φωνή καλεί τους θεατές να χωριστούν σε ομάδες και υπο-ομάδες, ανάλογα με τις επιλογές τους, και τους αναθέτει ρόλους φυλακισμένων, δεσμοφυλάκων και εκπροσώπων του Ερυθρού Σταυρού σε μια διαδραστική και πέρα για πέρα αποκαλυπτική αναπαράσταση.

Οι θεατές παραμένουν βουβοί· οι χειρονομίες και οι σιωπηλές επιλογές τους, οι δράσεις και οι αντιδράσεις τους, η τροχιά τους στο χώρο είναι αρκούντως δηλωτικές. Μια παράδοξη χορογραφία του πλήθους εκτυλίσσεται στο κέντρο της πλατείας. Ο πολυβραβευμένος δημιουργός Ροζέρ Μπερνάτ στήνει από το 2008 το ιδιότυπο αυτό θέαμα σε ανοιχτούς δημόσιους χώρους, από τη Βαρκελώνη μέχρι το Ρίο ντε Τζανέιρο και από το Λονδίνο μέχρι το Τόκυο. Ποιος νιώθει έτοιμος για μια βουβή, δημόσια εξομολόγηση; 

Εγχειρίδιο Χρήσης

Σλόγκαν για ένα θέατρο δίχως θεατές

1. Η πρώτη οδηγία είναι να μη διαβάσετε τις οδηγίες! Όπως με τα παιχνίδια (ή τις ηλε- κτρικές οικιακές συσκευές), είναι ευκολότε- ρο να ανακαλύψει κανείς τους κανόνες παί- ζοντας. Αν ωστόσο θέλετε να παρακάμψετε αυτή την οδηγία, οι υπόλοιπες είναι οι εξής: 

2. Έργα όπως το Domini public, το Rite of Sping και το Pending Vote δημιουργήθηκαν δίχως την αύρα που, σύμφωνα με τον Walter Benjamin, χαρακτήρισε σε μεγάλο βαθμό την προ-βιομηχανική κοινωνία και η οποία διατηρήθηκε επίμονα στο θέατρο του 20ού αιώνα. Οι συγκεκριμένες παραστάσεις δεν βασίζονται στην παρουσία και τα συναισθή- ματα των ηθοποιών, αλλά σε ένα κενό, το οποίο καλείται να αντιμετωπίσει το κοινό. 

3. Θα σκεφτείτε ότι δεν υπάρχουν ηθοποιοί και σκηνικά στις παραστάσεις μου. Δεν θα μπο- ρέσετε να ταυτιστείτε με τους ανθρώπους και τα αντικείμενα που θα έπρεπε να βρί- σκονται επί σκηνής. Οι υποδείξεις θα είναι μόνο κάποια σημάδια πάνω σε μια σκηνή, στην οποία οι μοναδικοί άνθρωποι θα είστε εσείς και τα υπόλοιπα μέλη του κοινού. Θα είστε ένας/μία ηθοποιός του έργου. Στην πραγματικότητα, δεν υπάρχουν θεατές στα έργα μου. 

4. Θα σας απευθυνθούν ερωτήσεις, στις οποί- ες θα κληθείτε να απαντήσετε. Θα πρέπει να αποφασίσετε αν θα ακολουθήσετε τις υποδείξεις ή θα μείνετε αμέτοχος/-η. Η παράσταση θα διαμορφωθεί σύμφωνα με τις απαντήσεις που θα δώσετε – ή δεν θα δώσετε. Η εξέλιξη του έργου φέρει και τη δική σας ευθύνη. 

5. Ο ρόλος σας ως μέλους του κοινού είναι να ενσαρκώσετε ένα χαρακτήρα που θα προσλάβει ταυτότητα πρωταγωνιστή της ιστορίας. Η ευθύνη σας θα είναι οριοθετη- μένη εντός του χρόνου και του χώρου της μυθοπλασίας.

6. Οι παραστάσεις αυτού του είδους δεν προάγουν τη συμμετοχή, αλλά αποτελούν αδρανείς μηχανισμούς, έως ότου κάποιο μέλος του κοινού τούς ενεργοποιήσει. Αν αποφασίσετε να μην τους χρησιμοποιήσετε, και το ίδιο αποφασίσουν και όλα τα υπόλοι- πα μέλη του κοινού, τότε η παράσταση θα εξελιχθεί ουσιαστικά όπως όταν διαβάζετε ένα θεατρικό έργο ή ένα μυθιστόρημα.

7. Κανένα μέλος του κοινού δεν θα έχει το προνόμιο να παρακολουθεί ως εξωτερικός παρατηρητής τι κάνουν τα υπόλοιπα μέλη. Ακόμη κι αν αποφασίσετε να μη συμμετά- σχετε, θα παραμείνετε μέρος του μηχανι- σμού. Με άλλα λόγια, θα αποτελείτε μέρος ενός βιβλίου από τη στιγμή που αποφασί- ζετε να το διαβάσετε, ακόμη κι αν τυχόν προσπεράσετε ορισμένες παραγράφους ή και ολόκληρα κεφάλαια. 

8. Θα παίρνετε αποφάσεις οι οποίες δεν θα γνωστοποιούνται στα υπόλοιπα μέλη του κοινού. Ο συγκεκριμένος μηχανισμός έχει την τάση να εξατομικεύει τους ανθρώπους. Η μοναξιά που δημιουργείται –περισσότερο νοερή παρά φυσική, δεδομένης της παρου- σίας του υπόλοιπου κοινού– θα ενταθεί, διότι, όπως σημειώνει ο Agamben1 , ο μηχα- νισμός τείνει να «εκκενώνει» κάθε μορφή εξουσίας. Συνεπώς, εδώ δεν θα βρεθείτε αντιμέτωποι με ένα ισχυρό σύστημα, ώστε να έχετε την πρόκληση να μετατρέψετε την ενότητα σε όπλο δημιουργώντας μια αίσθηση κοινότητας στην πορεία. Εδώ, θα αισθανθείτε μόνος/-η. 

9. Ο μηχανισμός θα σας απομονώσει και θα σας φέρει αντιμέτωπο/-η με την ίδια την επιθυμία σας (να παρακολουθήσετε μια παράσταση). Αντί να την παρακολουθήσετε, θα διασταυρωθείτε μαζί της. Παρ’ όλα αυτά, θα αναρωτηθείτε τι σημαίνει να αποτελείς μέλος μιας κοινότητας ή αν έχει νόημα να το συζητάει κανείς αυτό. Με άλλα λόγια, θα αναρωτηθείτε τι εννοούμε όταν χρησιμοποι- ούμε τη λέξη «εμείς». 

10. Σε αντίθεση με τα μέλη του κοινού που θεωρούν ότι μπορούν να κρίνουν μια παρά- σταση από το κάθισμά τους, εσείς θα βυθι- στείτε σε ένα μηχανισμό όπου θα πρέπει να βρείτε το δρόμο σας, χωρίς ποτέ να ξέρετε αν έχετε επιλέξει τη σωστή πορεία. Θα είναι δύσκολο για εσάς να κρίνετε και είναι πιθανό, όταν φύγετε από την αίθουσα, να αναρωτηθείτε αν πράξατε σωστά. Ωστόσο, δεν υπάρχει «ιδανική» εξέλιξη της παράστα- σης. Κάθε νέα παρουσίασή της αναδεικνύει νέες μορφές. 

11. Το τίμημα που θα πληρώσετε για να υποδυ- θείτε ένα ρόλο θα είναι η συμμετοχή σας σε ένα μηχανισμό που αρχικά θα σας φανεί πα- ράξενος. Θα βυθιστείτε σε ένα μηχανισμό, οι σκοποί του οποίου θα σας είναι άγνωστοι και οι απαιτήσεις του θα σας φοβίσουν. Θα πρέπει να υπακούσετε ή να συνωμοτήσετε ή, σε μια διεστραμμένη εκδοχή της εξίσω- σης, να υπακούσετε συνωμοτώντας. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, θα πρέπει να πληρώσε- τε με το ίδιο σας το σώμα και να ενδώσετε. 

12. Ολοκληρώνουμε όχι με μια οδηγία, αλλά με μια συμβουλή από τον φυσικό επιστήμονα John Archibald Wheeler: «Θα μπορούσε, κατά κάποιον περίεργο τρόπο, το σύμπαν να δημιουργήθηκε από τη συμμετοχή όσων συμμετέχουν; Η πράξη της συμμετοχής είναι ζωτική πράξη. Η συμμετοχή είναι η αδιαμ- φισβήτητη, νέα έννοια που μας προσφέρει η κβαντική φυσική. Καταρρίπτει την έννοια του “παρατηρητή” της κλασικής θεωρίας, του ανθρώπου που στέκεται ασφαλής πίσω από ένα χοντρό γυαλί και παρατηρεί τι συμβαίνει χωρίς να συμμετέχει. Αυτό δεν μπορεί να γίνει, υποστηρίζει η κβαντική φυσική.»2

Διάρκεια:
1 ώρα
Πραγματοποιείται στα ελληνικά, αγγλικά ή ισπανικά.
Κατάλληλο για άτομα άνω των 18 ετώ.
Προτείνουμε τη χρήση άνετων ρούχων και υποδημάτων, καθώς η παράσταση πραγματοποιείται σε εξωτερικό χώρο. 

Από τον Roger Bernat
Συνεργαζόμενοι φοιτητές: Adriana Bertran, Aleix Fauró, Anna Roca, Sònia Espinosa, Tonina Ferrer, María Salguero
Μουσική: W.A. Mozart, A.P. Borodin, G. Mahler, A. Dvorak, B. Smetana, J. Sibelius, J. Williams, E. Grieg, Lole y Manuel
Επιλογή μουσικών συνθέσεων, εκτελέσεων και επεξεργασία ήχου: Juan Cristóbal Saavedra Vial
Κοστούμια: Bàrbara Glaenzel, Dominique Bernat
Φωτογραφίες και τεχνική διεύθυνση: Txalo Toloza
Τεχνικός ψηφιακών μέσων: Aleksei Hescht
Γραφικά: Marie-Klara González
Συντονισμός: Helena Febrés Fraylich
Ευχαριστίες: Víctor Molina και Mia Esteve
Με την υποστήριξη του Υπουργείου Παιδείας, Πολιτισμού και Αθλητισμού της Ισπανίας

Eκτέλεση Παραγωγής: Περικλής Παπαδημητρίου
Μετάφραση: Παναγιώτης Ευαγγελίδης

Ευχαριστούμε για τη στήριξη και τη συνεργασία το Δήμο Αθηναίων, για τη βοήθειά τους στην έρευνα και τη δραματουργία την Ελένη Ευθυμίου, την Παναγιώτα Κωνσταντινάκου και τον Πρόδρομο Τσινικόρη, και για τη βοήθειά τους στην παραγωγή τη Ζένια Αγκιστριώτη, τη Μαρία Κουντρούρη, την Αφέντρα Μπαρόλα και την Έλενα Χωρέμη.