Pages

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΒΑΓΓΕΛΗ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟ

 «Η «Βρομιά» λειτουργεί σαν ένας καθρέφτης που ο Έλληνας δεν θέλει να κοιτάξει…»

Ο πρωταγωνιστής Γιάννος Περλέγκας (πηγή: Ορφέας Εμιρζάς)
Σαντ (Sad) στα αγγλικά θα πει λυπημένος. Όμως στα μεγάλα αστικά κέντρα της Δύσης , όπως και στην Ελλάδα, σημαίνει απλώς τρία γράμματα. Στην «Βρομιά» ο Αυστριακός συγγραφέας Ρόμπερτ Σνάιντερ συναντά τον 30χρονο , Ιρακινό ήρωα, που λιποτάκτησε κατά την διάρκεια του πολέμου του Κόλπου και βρέθηκε στην Αυστρία από αγάπη για την γερμανική γλώσσα και την γερμανική κουλτούρα, να πουλά λουλούδια στους δρόμους της Βιέννης. Από το 1993 που πρωτογράφτηκε το έργο μέχρι σήμερα τον συναντάμε ξανά και ξανά δίχως επώνυμο, δίχως διεύθυνση, δίχως όνειρα, στα παγκάκια και στους δρόμους από τις γειτονιές του Βερολίνου, ως τα περίχωρα του Παρισιού και το Κέντρο της Αθήνας. Δεκατέσσερα χρόνια μετά το πρώτο ανέβασμά της παράστασης από τον Βαγγέλη Θεοδωρόπουλο στην ερειπωμένη αποθήκη που σήμερα στεγάζει την Κεντρική Σκηνή του Θεάτρου του Νέου Κόσμου, ο Γιάννος Περλέγκας ενσαρκώνει τον Σάντ, εγκαινιάζοντας τον κύκλο των μονολόγων υπό τον τίτλο «Θέατρο σε Α Ενικό» του Φεστιβάλ Αθηνών , 9-11 και 15-16 Ιουνίου στην Αποθήκη Η της Πειραιώς 260. Έξω από το κτίριο, όπου γίνονται και οι πρόβες και υπό τον ευεργετικό ίσκιο ενός δέντρου συναντάμε τον σκηνοθέτη της παράστασης  Βαγγέλη Θεοδωρόπουλο και εκείνος μας μιλά για την παράσταση, το Νέο Πρόγραμμα Στήριξης της Θεατρικής Τέχνης αλλά και την Β’ Στέγη του Θεάτρου του Νέου Κόσμου στην Θεσσαλονίκη.

«Βρομιά» 14 χρόνια μετά. "Πρώτα απ’ όλα εγώ μεγάλωσα κατά 14 χρόνια με ότι μπορεί να κουβαλάει αυτό. Παίζει ρόλο το τι συμβαίνει στον τόπο μας όλο αυτό το διάστημα και δεν εννοώ μόνο τα τελευταία γεγονότα.  Αυτός ήταν και ο λόγος που το πρότεινα πριν από καιρό στο Γιώργο Λούκο, όχι με αφορμή τις τελευταίες εξελίξεις , γιατί η ανάθεση έγινε πριν από πολλούς μήνες. Ζώντας σε αυτό το κλίμα που υπάρχει στην Αθήνα, ήθελα να το ξαναδουλέψω."

Ο χώρος για εμένα είναι μια αφετηρία για να στήσω μια παράσταση και για το πώς θα κινηθεί ο ηθοποιός. "Είναι διαφορετικό να σκηνοθετείς σε ένα τετράγωνο κουτί και διαφορετική η αίσθηση σε μια αποθήκη που κουβαλά όλη αυτή την πατίνα του χρόνου, την εγκατάλειψή της. Επίσης δουλεύω με έναν άλλο ηθοποιό. Δεν μπορείς να βάλεις έναν ηθοποιό να παίξει όπως ένας άλλος, δεν είναι καθόλου δημιουργικό ή χρήσιμο. Αντίθετα εγώ επηρεάζομαι από τον ηθοποιό που έχω τώρα απέναντί μου, όπως επηρεαζόμουνα στην παλιά εκδοχή από τον Κωνσταντίνο Μαρκουλάκη , που είχε ερμηνεύσει τότε τον Σαντ. Όλα αυτά οδηγούν σε μια πολύ αλλαγμένη παράσταση. Και  η μεταφράστρια του έργου η Κοραλία Σωτηριάδου, έχει κάνει πολλές αλλαγές στην γλώσσα του έργου, αλλά όχι διασκευή.  Από την πλευρά μου εγώ δεν χρειαζόμουν να κάνω κάποια διασκευή για τις ανάγκες της παράστασης , γιατί τώρα είναι πιο επίκαιρο από ότι ήταν τότε. Αν θα έπρεπε να γίνει κάποια διασκευή στην σκηνοθεσία θα έπρεπε να είχε γίνει τότε για να γίνουν κάποια πράγματα πιο κατανοητά. Δεν το έκανα και τότε γιατί δεν πιστεύω ότι για να γίνει κάτι κατανοητό πρέπει να το προσαρμόσεις. Ένα καλό έργο είναι από μόνο του καλό και κάποια πράγματα που μπορεί να μην τα επικοινωνούμε ή να μην τα καταλαβαίνουμε , μπορούμε σίγουρα να τα κατανοήσουμε από τα συμφραζόμενα."

Το έργο λειτουργεί σαν ένας καθρέφτης που ο Έλληνας αποφεύγει να κοιτάξει.  "Και εγώ και η οικογένεια μου έχω Μικρασιατική καταγωγή. Όμως νομίζω ότι όλοι οι Έλληνες έχουν μνήμες από μετανάστες που έφυγαν από την φτωχή κάποτε Ελλάδα που σήμερα ξαναγίνεται φτωχή λόγω της οικονομικής κρίσης. Είμαστε μια χώρα που όσος  είναι  ο πληθυσμός που ζει στην Ελλάδα , άλλος τόσος όλο τον 20ο αιώνα πήγαινε μετανάστης σε Αυστραλία, Γερμανία, Αμερική. Γι αυτό και αυτό το έργο λειτουργεί για τον Έλληνα σαν ένας καθρέφτης, που όταν «πιάνει την καλή» και γίνεται αυτό που λέμε μικροαστός, αποφεύγει να τον κοιτάξει , γιατί πάνω του αντικρίζει ένα είδωλο που δεν θέλει πια να βλέπει και έτσι αποφασίζει να τον σπάσει, παρόλο που  χρησιμοποιεί μετανάστες για να του κάνουν ας πούμε τις « βρώμικες» δουλειές , από το να του φτιάξουν την ξερολιθιά στο εξοχικό μέχρι να του καθαρίσουν το σπίτι ή να του προσέξουν την μητέρα ή τη γιαγιά του."

Ο πρωταγωνιστής Γιάννος Περλέγκας (πηγή: Ορφέας Εμιρζάς)
Το θέμα δεν είναι οι ξένοι αλλά ο τρόπος που είναι οργανωμένο ένα κράτος. "Δεν εννοώ καθόλου ότι δεν υπάρχουν προβλήματα. Αντιθέτως υπάρχουν προβλήματα και πολύ σοβαρά μάλιστα , όπως αυτά που δημιουργούνται μέσα σε συνθήκες φτώχειας και δυστυχίας, όπου οι άνθρωποι είναι πεταμένοι στα σκουπίδια και κάποια στιγμή εξωθούνται στην εγκληματικότητα ή μέσα σε συνθήκες πολέμου , όπου μαζί με τους μετανάστες φεύγουν και κακοποιά στοιχεία , όπως αυτοί που σκότωσαν τον 44χρονο πατέρα στην Ηπείρου, που απαξιώνουν πλήρως την ανθρώπινη φύση, αντιμετωπίζοντας την ως ένα κομμάτι κρέας που με πολύ μεγάλη ευκολία βγάζεις ένα μαχαίρι και σκοτώνεις για να κλέψεις μια κάμερα.  Όσο και να θέλω να κατανοήσω πως μπορεί ένας άνθρωπος να οδηγηθεί στην εγκληματικότητα από την άλλη μεριά πρέπει σίγουρα να προστατευτούμε από αυτή την κατάσταση. Εκεί πρέπει να αναλαμβάνει τις ευθύνες του ένα ελεύθερο , δημοκρατικό κράτος. Δουλειά των καλλιτεχνών δεν είναι να βρούμε τις λύσεις αλλά να αναδείξουμε μέσα από την δουλειά μας την ανθρώπινη πλευρά, να είναι ευαίσθητες οι κεραίες μας, να αφουγκραζόμαστε τι συμβαίνει γύρω μας και να θέτουμε ερωτήματα που θα τα απαντάει ο θεατής  ή ο αναγνώστης ή τουλάχιστον θα τον προβληματίζουν."

Η υποβάθμιση του κέντρου δεν ξεκίνησε από τους μετανάστες. "Η υποβάθμιση λόγω των μεταναστών είναι λίγο μύθος. Η υποβάθμιση ξεκίνησε γιατί οι περιοχές αυτές υπέφεραν αρκετά εξαιτίας του νέφους, το οποίο υπήρχε και υπάρχει μολονότι το έχουμε ξεχάσει σήμερα και βλέπουμε μόνο τους ξένους. Ότι ήταν και είναι μαύρος ο ουρανός το ξεχνάμε. Για πάρα πολλούς λόγους , ο κόσμος εγκατέλειψε τις περιοχές. Παρόλα αυτά κάποιοι θέλουν να παραμείνουν στις περιοχές τους, ίσως γιατί δεν έχουν να πάνε κάπου αλλού και βεβαίως όπου υπάρχει υποβαθμισμένη περιοχή , είναι φτηνά τα ενοίκια και εύκολο για έναν μετανάστη να πάει να μείνει. Κάπως έτσι ξεκίνησε η υποβάθμιση. Δεν δημιουργήθηκε από τους μετανάστες. Σίγουρα ο μεγάλος αριθμός μεταναστών και η εγκληματικότητα με την οποία έχουν συνδεθεί κάποιες περιοχές συμβάλλοντας στην περαιτέρω υποβάθμιση τους."

Ο φόβος οδηγεί στον ρατσισμό και στην ξενοφοβία. "Δεν θέλω να πιστεύω ότι οι Έλληνες είναι ρατσιστές. Ο φόβος μπορεί να οδηγήσει και στην ξενοφοβία και στον ρατσισμό και ευκαιρία ζητάνε κόμματα και οργανώσεις ακροδεξιές να καλλιεργούν και να μεγεθύνουν αυτό το φόβο για να κερδίζουν ψήφους. Δεν νομίζω ότι το κάνουν από πατριωτισμό. Δεν το πιστεύω καθόλου. Δεν θεωρώ ότι αυτοί είναι πιο πατριώτες . Αντίθετα μπορεί και να μην αγαπάνε αυτό το τόπο. Βρίσκουν όμως ευκαιρία να έχουν τα οφέλη τους. Γι’ αυτό ανέβηκε και το ποσοστό της Χρυσής Αυγής και του Λ.Α.ΟΣ που λαϊκίζει προς όλες τις κατευθύνσεις. "

Για τις Επιχορηγήσεις στο Θέατρο και το Πρόγραμμα Στήριξης της Θεατρικής Τέχνης.

"Δεν  μπορεί ένα θέατρο να περιμένει αν θα πάρει επιχορήγηση για να κάνει τον προγραμματισμό του. Τότε δεν θα ήμουν καλλιτέχνης. Θα έκανα θέατρο μόνο όταν είχα λεφτά. Επειδή συνειδητά διαστρεβλώνεται η έννοια της επιχορήγησης, επιχορήγηση σημαίνει ότι το κράτος έχει υποχρέωση να στηρίζει τον πολιτισμό, είτε είναι το θέατρο , είτε είναι ο κινηματογράφος, είτε είναι η μουσική, είτε είναι η λογοτεχνία, είτε είναι τα Κρατικά Θέατρα, η Λυρική Σκηνή, ή το Μέγαρο Μουσικής. Γι’ αυτό υπάρχει το Υπουργείο Πολιτισμού. Ο πολιτισμός, όταν θέλει να έχει ποιότητα δεν μπορεί να τα βγάλει πέρα μόνο με τα εισιτήρια. Γι’ αυτό το λόγο υπάρχουν οι επιχορηγήσεις σε όλους αυτούς τους εποπτευόμενους φορείς από το Υπουργείο Πολιτισμού. Διαφορετικά αρχίζει κανείς τις εκπτώσεις. Είτε πρέπει να σκεφτείς μόνο εμπορικά με την έννοια των ονομάτων που θα έχεις για να προσελκύσουν κόσμο, είτε κάνοντας μόνο μικρές ή φτωχές παραγωγές. Εμένα που μου πάει πάρα πολύ το φτωχό θέατρο, το φτωχό πρέπει να είναι και πάρα πολύ έντεχνο και πάρα πολύ καλά φτιαγμένο για να είναι λιτό και όχι μίζερο."
"Είμαι υπέρ των νέων αλλά δεν ήταν καθόλου σωστό όλο αυτό που κατευθυνόταν περί «τόπου στα νιάτα» . Διάβασα από έναν συνάδελφο που αποκαλούσε παλιότερους σκηνοθέτες «φαντάσματα του παρελθόντος» και θα ήθελα να ξέρω το Γαλλικό κράτος θα έπρεπε για παράδειγμα να μην επιχορηγεί την Αριάν Μνουσκίν και τον Πίτερ Μπρούκ και το Ελληνικό Φεστιβάλ δεν θα έπρεπε να μας τους φέρνει; Ή θα έπρεπε για παράδειγμα ο Λευτέρης Βογιατζής να πεταχτεί στον καλλιτεχνικό Καιάδα.  Βεβαίως και είμαι υπέρ των νέων και το λέω αυτό γιατί το Θέατρο του Νέου Κόσμου, βασίζεται κυρίως στους νέους αλλά το βρίσκω πάρα πολύ ρατσιστικό να ισοπεδώνονται έτσι τα πράγματα"
Για το αξιολογικό πλαίσιο του Προγράμματος Στήριξης Θ. Τ. "Το πλαίσιο που δημοσιεύτηκε είναι μια καλή βάση για συζήτηση και ένας λόγος που εμείς επιδιώκαμε συνάντηση με τον Υπουργό και συγκεντρωνόμασταν έξω από το ΥΠΠΟΤ , είναι ότι μας ενδιαφέρει ο διάλογος  για να δούμε πως μπορούν να βελτιωθούν όλα αυτά τα πράγματα. Είναι ένα πλαίσιο που έχει πολύ καλά σημεία αλλά θέλει και την βελτίωση του."

Δεύτερη Στέγη για το Θέατρο του Νέου Κόσμου στην Θεσσαλονίκη 

"Είναι έτοιμο το ρεπερτόριο της επόμενης χρονιάς για τις παραστάσεις στην Αθήνα αλλά και στην Θεσσαλονίκη, όπου δημιουργούμε μια δεύτερη στέγη που θα λειτουργεί σαν τα συγκοινωνούντα δοχεία με την Αθήνα. Πρόκειται για τον κινηματογράφο Φαργκάνη που θα μετατραπεί σε θέατρο στεγάζοντας έργα που θα ανεβαίνουν από δω εκεί, έργα που θα ανεβαίνουν εκεί και θα κατεβαίνουν στην Αθήνα αλλά και γενικότερα θα έχουν τον χαρακτήρα που έχουν οι παραγωγές του Νέου Κόσμου στην Αθήνα και ταυτόχρονα θα γίνεται και πιο Θεσσαλονικιότικο, φιλοξενώντας άστεγες θεατρικές ομάδες νέων της πόλης. Το Θέατρο του Νέου Κόσμου πάντα ήταν ανοιχτό στην κοινωνία και θέλω να είναι και ένα τρόπος γι’ αυτό είναι ταξιδεύει  κιόλας."