Έργο γραμμένο το 1829 – 1830, με επιρροές από τον ευρωπαϊκό διαφωτισμό και έντονο κοινωνικό προβληματισμό ο Βασιλικός, είναι ένα από τα σημαντικότερα κείμενα της νεοελληνικής δραματουργίας. Με αφορμή την ερωτική ιστορία ανάμεσα στον Φιλιππάκη, νέο κατώτερης τάξης και την κόρη του ευγενή Δαρείου Ρονκάλα, ο Μάτεσης ξεδιπλώνει την σύγκρουση δύο κόσμων, της παλιάς συντηρητικής φεουδαρχικής τάξης και της νέας αστικής κοινωνίας που αναδύεται και φέρνει φιλελεύθερες ιδέες. Ο Σπύρος Ευαγγελάτος, σκηνοθέτης με βαθιά γνώση των απαρχών της νεοελληνικής δραματουργίας σκηνοθετεί ένα εμβληματικό νεοελληνικό θεατρικό κείμενο.
Ο Βασιλικός είναι ένα από τα εντελώς κορυφαία θεατρικά κείμενα του νεοελληνικού θεάτρου. Πρόκειται για μια «δραματική κωμωδία», όπου προβάλλονται αγώνες για ιδεολογική ανάπλαση της κοινωνίας, χυμώδη ερωτικά μοτίβα κι ένα εκπληκτικό χιούμορ που δεν εξαντλείται στις καθαρά κωμικές σκηνές, αλλά «υπόγεια» διαβρώνει και σχολιάζει την όλη σύνθεση. Και η γλώσσα του διαθέτει συναρπαστική γοητεία. Είναι ένα «μοντέρνο» έργο με «παλαιό κοστούμι», που επιδιώξαμε να εμφανίζεται «καινούργιας ραφής» σημειώνει για το έργο ο Σπύρος Ευαγγελάτος.
Ο Βασιλικός παρουσιάστηκε στο Εθνικό Θέατρο για πρώτη φορά το 1935 σε σκηνοθεσία Δημήτρη Ροντήρη με τους Γιώργο Γληνό, Σαπφώ Αλκαίου και Αλέξη Μινωτή. Ακολούθησαν τέσσερις ακόμα παραστάσεις: το 1948, πάλι σε σκηνοθεσία Δημήτρη Ροντήρη, το 1964 σε σκηνοθεσία Αλέξη Μινωτή, το 1985 σε σκηνοθεσία Κωστή Μπάκα και το 1999 σε σκηνοθεσία Βαγγέλη Θεοδωρόπουλου.
Η ταυτότητα της παράστασης
Δραματουργική Επεξεργασία- Σκηνοθεσία: Σπύρος Α. Ευαγγελάτος
Σκηνικά – Κοστούμια: Γιώργος Πάτσας
Μουσική: Γιάννης Αναστασόπουλος
Φωτισμοί: Σπύρος Α. Ευαγγελάτος
Δραματολόγος παράστασης: Εύα Σαραγά
Α΄ Βοηθός Σκηνοθέτη: Παναγιώτης Μιχαλόπουλος
Β΄ Βοηθός Σκηνοθέτη: Χριστιάννα Μαντζουράνη
Διανομή
Δάρειος Ρονκάλας, άρχοντας από τα πρώτα σπίτια: Νικήτας Τσακίρογλου
Ρονκάλαινα, αρχόντισσα του Ρονκάλα: Κατερίνα Χέλμη
Η Οβρία (Εβραία) Μαντζαρντό: Μίνα Αδαμάκη
Θωμάς, από την ύστερη τάξη του λαού: Μιχάλης Μητρούσης
Κοσμάς Καραπάτης, από την ύστερη τάξη του λαού: Πάνος Σκουρολιάκος
Μπουσάκας, σέμπρος του Ρονκάλα: Θοδωρής Κατσαφάδος
Γερο-Νικόλας, πουλητής: Γιώργος Βελέντζας
Γαρουφαλιά, αρχοντοπούλα του Ρονκάλα: Ευδοκία Ρουμελιώτη
Γερασιμάκης, σπιούνος του Πρεβεδούρου (Διοικητή): Θανάσης Κουρλαμπάς
Φιλιππάκης Γιαργυρόπουλος, άρχοντας από τα δεύτερα σπίτια: Γιωργής Τσαμπουράκης
Δραγανίγος, αρχοντόπουλο του Ρονκάλα : Νικόλας Παπαγιάννης
Γλωσσίδης, δουλευτής του: Θανάσης Δήμου
Λανάρω, δουλεύτρα της: Βαγγελιώ Ανδρεαδάκη
Ένας άλλος δουλευτής του (μάσκαρα): Λευτέρης Πολυχρόνης
Μουσικοί – Τραγουδιστές: Γεωργία Καλλέργη (κρουστά), Βασίλης Παπαγεωργίου (κιθάρα), Γιωργής Τσουρής (κλαρινέτο)
